معمولا در نیمه دوم سال، فراز و نشیب های قیمتی برای برخی محصولات کشاورزی سبب وارد شدن شوک ناگهانی به بازار این محصولات می شود . اواخر آذرماه امسال در حالی که در برخی شهرهای نیمه شمالی کشور و البته تهران، گوجه فرنگی در صدر محصولات گرانقیمت قرار گرفت و از سبد غذایی برخی خانواده ها حذف شد، در استان بوشهر و هرمزگان با افت ناگهانی قیمت روبرو شد و آنقدر از سکه افتاد که گوجه کاران برای جلوگیری از نابودی محصولشان، راضی به فروش آن به قیمت یک چهارم هزینه تولید خود شدند. وضعیتی که در طی دو سه ماه اخیر به بحرانی برای شهرهای مختلف این استان ها تبدیل شده و موجی از نگرانی در میان کشاورزان منطقه ایجاد کرده است. اگرچه بنا به گفته کشاورزان و البته مسئولان استان، در نیمه دوم هر سال این اتفاق تکرار می شود اما ظاهرا قرار نیست یک بار برای همیشه تصمیم درست و قطعی برای این مورد گرفته شود تا کشاورزان با کام تلخ و دست خالی به استقبال سال نو نروند.
**********
در سطح کشور سالانه ۱۵۰ هزار هکتار زمین به کشت محصول گوجه فرنگی اختصاص می یابد و از این میزان سطح زیرکشت ، حدود ۵.۵ میلیون تن گوجه برداشت می‌شود که نیمی از محصول جذب کارخانجات و نیمی به صورت تازه‌خوری وارد بازار مصرف می شود.
امسال هم چون سال های گذشته حدود 50 هزار هکتار از اراضی کشاورزی استان هرمزگان به کاشت محصولات خارج از فصل از جمله گوجه فرنگی اختصاص یافت و میزان قابل توجهی از این محصول از شهرهای مختلف استان برداشت شد. با این حال چون سالهای گذشته به دلیل عدم برنامه ریزی و بررسی بازار مصرف ، محصولات روی دست کشاورزان ماند و با قیمت کیلو یی100 تا 200تومان به حراج گذاشته شد . به عنوان نمونه امسال در منطقه هشت بندي شهرستان ميناب قريب به چهار هزار هکتار از اراضي کشاورزي به کشت گوجه فرنگي اختصاص يافته و در حالی که هزينه توليد این محصول در هر هکتار براي هر کشاورز 120ميليون ريال است، هر سبد گوجه فرنگي 20 کيلويي در ميادين و مزارع این شهر، 5000 تومان يعني کيلويي 250 تومان قیمت گذاری شده است که حتی هزینه دستمزد کارگران برای برداشت محصول را هم پوشش نمی دهد، نرخی که در بازاهای میوه و تره بار استانهای مختلف کشور بین 1500 تا 2000 تومان تعیین شده است!
با وجود اینکه هر سال از نیمه دوم بهمن گوجه کاران با چنین مشکلاتی روبرو می شوند اما تاکنون مسئولان در این مورد تدبیری نیندیشیده اند و امسال هم افزايش بي رويه هزينه هاي توليد از جمله نرخ سوخت، سم و کود و کارگر و ساير نهاده هاي توليد از يک سو ، در کنار سر رسيد اقساط وامهاي کشاورزان، نبود خریدار و دلال بازی گوجه کاران و ده ها دلیل دیگر که ریشه در عدم نظارات مسئولان مربوطه دارد ! کار را به جایی رساند که کشاورزان استان هرمزگان به عنوان دومین تولید کننده محصولات خارج از فصل کشور ، جز خسارت و بدهی های سنگین چیزی عایدشان نشود.
نیمه دوم بهمن تا نیمه اول اسفند زمان اوج برداشت در برخی شهرهای هرمزگان از جمله هشت بندي، پارسيان، کهورستان و شهرهای استان بوشهر است و به دلیل میزان بالای برداشت، بازار از این محصول اشباع شده و قیمت آن به شدت افت می کند. علاوه بر این امسال به دلیل تعطیل شدن مرز و گمرکات مرزی به ویژه مرز میلک، صادرات این محصول هم با مشکل مواجه شد. از طرفی يکي دیگر از دلايلي که باعث کاهش شديد قيمت محصول گوجه فرنگي در هشت بندي شده معطلي زياد کاميون هاي حمل محصول در مرز ايران و افغانستان است چرا که کاميون داران ايراني حق ورود به خاک افغانستان را ندارند و بايد منتظر رسيدن کاميون از خود افغانستان باشند تا محصول را سر مرز تحويل بگيرند.
ایجاد صنایع تبدیلی در گرو وثیقه بانکی
یکی دیگر از مهمترین دلایلی که برخی کشاورزان به آن اشاره می کنند نبود صنایع تبدیلی و فن آوری گوجه فرنگی در شهرهای استان است. چرا که به دلیل نبود این صنایع در شهر ها هزینه جابجایی تحمیل شده به این قشر، سبب بالا رفتن هزینه های تولید می شود. واضح است که با احداث اين صنايع و خريد گوجه فرنگي کشاورزان توسط متوليان اين صنايع، حداقل هزينه تمام شده توليد کشاورزان تامين خواهد شد و محصول بر روي دست کشاورز نمي ماند و در وضعيت کنوني با فروش هر کيلو گوجه فرنگي به قيمت 150 تومان وبا هزينه هاي گزاف حمل محصول، هزينه کارگر، هزينه هاي کود، سم و ساير نهاده هاي کشاورزي، توليد خام محصول و عرضه خام آن به بازار جز بدهی سنگين کشاورزان دستاوردی نخواهد داشت.
رئيس صنف کشاورزان شهر ستان ميناب در اين رابطه می گوید: با توجه به اينکه باغات ليموترش تقريباً نابود شده اند سطح زير کشت باغات به سطح زير کشت صيفي جات در هشت بندي اضافه شده و از طرف ديگر خشکسالي زدگان بشاگرد ، کهنوج، رودبار و قلعه گنج و منوجان استان کرمان در هشت بندي مشغول به فعاليت هستند. اين تعداد زياد افراد متقاضي به صیفی کاری سبب برهم خوردن تعادل بين عرضه و تقاضاي اين محصول و ريزش شديد قيمت آن شده است. علي رئوف در خصوص نبود صنایع تبدیلی نیز می گوید: متقاضيان احداث صنايع تبديلي در هشت بندي در تشريفات اداري و طي مراحل قانوني ارائه در خواست مشکلي ندارند. ولي وقتي درخواست متقاضيان به بانک مي رسد با مشکل مواجه مي شوند زيرا بانک براي اعطای وام 2 میلیارد ریالی وثیقه 4 میلیارد ریالی می خواهد که از توان آنها خارج است.
وی ایجاد صنایع تبدیلی را بهترین راهکار برای تثبیت قیمت گوجه فرنگی دانسته و می افزاید: اگر دولت مي خواهد از کشاورزان حمايت کند طرح پيشنهادي متقاضيان احداث صنايع تبديلي را تماماً در گرو بانک بگذارد و کشاورز مقدمات کار را فراهم کند، چرا که اگر اين مشکل مرتفع گردد و بخشي از بار توليدي در خود هشت بندي فرآوري شود، بخشي ديگر وارد بازار شده و قيمت ها تثبيت مي شود.
جهاد کشاورزی بی توجه است!
در حالی که در چند هفته اخیر در خصوص بحران قیمت گوجه فرنگی در استانهای جنوبی از جمله بوشهر و هرمزگان اخبار متعددی بر روی خروجی خبرگزاری ها قرار گرفته و رسانه های مختلف به آن پرداخته اند، وزارت جهاد کشاورزی در کمال خونسردی موضوع بحران گوجه فرنگی در استان هرمزگان را به طور کامل تکذیب کرده است. ادعایی که از نظر نماینده ولی فقیه در هشت بندی میناب، حاصل مدیریت پشت میزی و گرفتن اطلاعات از پشت درهای بسته درباره وضعیت مردم است. حجت الاسلام محمد بارانی با بیان اینکه جای بسی درد است مسئولی در حد معاون وزیر درد و رنج مردم را تکذیب کند و اعلام کند ما هر روزه آمار و اطلاعات از وضعیت گوجه فرنگی دریافت می کنیم می گوید: صحت آماری که دریافت می کنند کجاست و برای صحت ماجرا باید بیایند از نزدیک وضع گوجه کاران هرمزگانی و بوشهری و مناطق جنوبی استان کرمان را ببینند که مردم با چه فلاکتی برای فروش محصولشان دست و پنجه نرم می کنند.امام جمعه شهر هشت بندی می افزاید: امروز کشاورزان ما حاصل زحمات خود را از دست رفته می بینند و محصول مرغوب بر روی دست کشاورزان مانده و اگر مسئولان چاره اندیشی نکنند بحران، زندگی کشاورزان را تهدید می کند.
ورود دولت به بحران گوجه فرنگی
بالاخره چند روز پیش با پیگیری برخی مسئولان شهری و استانی، دولت به این مشکل ورود پیدا کرد تا گرهی از کار کشاورزان استان های جنوبی کشور باز کند. قرار شد سازمان مرکزی تعاون روستایی در جهت حمایت از تولیدکنندگان گوجه فرنگی، مراکز خرید این محصول به قیمت 300 تومان را از روزهای اول اسفند راه اندازی کند و با پرداخت یارانه حمل، بخشی از محصول مذکور برای مصرف تازه خوری به میادین تره بار منتقل شود و بخشی دیگر از آن به کارخانجات تولید رب گوجه فرنگی و سایر فرآورده‌های تولید شده از گوجه فرنگی منتقل شود.بنا به گفته مدیرعامل سازمان مرکزی تعاون روستایی کشور خرید گوجه فرنگی تا تعادل بخشی به بازار گوجه فرنگی ادامه دارد، ضمن اینکه ممکن است، بعد از یک هفته قیمت خرید بازنگری شود.حسین صفایی می گوید: محصولاتی مثل گوجه و سبزی و صیفی‌جات محصولات راهبردی و اساسی نیست که برنامه مدون و روشنی برای خرید تضمینی داشته باشد، زیرا خرید تضمینی روی 24 محصول که دولت آن را تعیین کرده تمرکز یافته و درباره بقیه محصولات اگر مشکلی پیش بیاید به صورت موردی تصمیم‌گیری می‌شود و با توجه به تنش اخیر قیمتی در این محصول تصمیم خرید توسط دولت گرفته شد.
وی می افزاید: دولت‌ها بر اساس تکالیف قانونی وارد بازار سبزی و صیفی نمی‌شوند و توصیه ما به کشاورزان افزایش تولید این محصولات نیست، زیرا سبزی و صیفی جزء محصولات پرمصرف کشاورزی هستند و بنابراین دولت فقط برای تنظیم بازار گوجه فرنگی به صورت مقطعی وارد این بازار شده است.علاوه بر این برخی کارخانه ها نیز برای خرید گوجه فرنگی هرمزگان اعلام امادگی کرده اند تا کمی از بار گوجه کاران بکاهند. چند روز پیش رییس جهادکشاورزی هرمزگان اعلام کرد: یک کارخانه رب گوجه در اصفهان در صورت تامین اعتبار هزینه حمل محصول از محل تولید تا کارخانه، آمادگی خرید ۶۰ هزارتن گوجه فرنگی را دارد.
ناصر حیدری پوری گفت: در چند روز اخیر با مساعدت و پیگیری سید عبدالکریم هاشمی نخل ابراهیمی نماینده مردم شرق هرمزگان در مجلس شورای اسلامی دیداری با دکتر نوبخت رئیس سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور صورت گرفت. در این جلسه مسائل و مشکلات گوجه کاران استان هرمزگان را به استحضار رئیس سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور رساندیم که با دستور ویژه وی در جهت رفع مشکل کشاورزان دو نفر از کارشناسان این سازمان جهت ارزیابی وضعیت کشاورزان از روند تولید گوجه فرنگی بازدید به عمل اوردند.
وی با بیان اینکه در بحث بازار به دلیل اینکه ورودی کالا به بازار در مجموعه اختیارات سایر وزارتخانه هاست هماهنگی لازم تاکنون ایجاد نشده افزود : تا زمان فراهم شدن این هماهنگی های لازم راهی جزء این نداریم که به سمت تنوع کشت محصولات کشاورزی برویم.وی در زمینه تامین هزینه های انتقال محصول به محل فروش نیز گفت: در این باره پیشنهاد داده شد که به ازای هر کیلو ۲۵۰ تومان با کمک سازمان مدیریت و برنامه یزی کشور هزینه حمل این محصول را به بازار مصرف از طریق اعتبار یارانه ای تامین کنیم.وی عنوان کرد: با برنامه ریزی که صورت خواهد گرفت کشت های جایگزین را وراد منطقه خواهیم کرد تا بتوانیم سطح زیر کشت پیاز و گوجه فرنگی را کاهش دهیم تا دغدغه فروش کشاورزان در زمینه تولید محصولات رفع شود.
