کد خبر: 706051
تاریخ انتشار: ۰۸ اسفند ۱۳۹۳ - ۱۲:۴۱
پرده‌ای دیگر از تقابل مسكو و غرب شكل مي‌گيرد
يک چهارم منابع نفتي و گازي جهان در شمالگان قرار دارد. شمالگان بیش از 14 میلیون کیلومتر مربع وسعت دارد. چندی پیش سازمان زمین شناسی آمریکا اعلام کرد، شمالگان می تواند 13 درصد از نفت کشف نشده جهان و تا 30 درصد از ذخایر گاز طبیعی جهان را در خود جای داده باشد.
دکتر سید رضا میرطاهر

جوان آنلاين: طبق برآوردها يک چهارم منابع نفتي و گازي جهان در شمالگان قرار دارد. شمالگان بیش از 14 میلیون کیلومتر مربع وسعت دارد. چندی پیش سازمان زمین شناسی آمریکا اعلام کرد، شمالگان می تواند 13 درصد از نفت کشف نشده جهان و تا 30 درصد از ذخایر گاز طبیعی جهان را در خود جای داده باشد. روسیه، آمریکا، نروژ، کانادا و دانمارک کشورهای همجوار شمالگان را تشکیل می دهند.

مسابقه بزرگ

مسابقه براي تصاحب اين منطقه از زماني شتاب گرفت که با آب شدن کوه هاي يخ دسترسي به شمالگان آسان تر شده است. چندین سال است که موضوع استفاده از منابع این منطقه وسیع مورد توجه همسایگان شمالگان قرار گرفته است و این موضوع در چند سال اخیر موجب بالا گرفتن مناقشه بین روسیه از یك سو و كشورهای غربی عضو ناتو یعنی آمریكا، كانادا، نروژ و دانمارك از سوی دیگر شده است. برخی از این کشورها از جمله کانادا ادعای مالکیت بخش از شمالگان را در سازمان ملل مطرح ساخته و بقیه کشورهای غربی که در حاشیه شمالگان هستند نیز اقدام به حضور نظامی و انجام رزمایش ها در این منطقه استراتژیک کرده اند. کانادا پس از یک دهه بررسی و تحقیق در شمالگان، شواهد خود را جمع آوری کرده و ادعای ارضی خود را در دسامبر 2013 به سازمان ملل متحد ارائه کرد.

روسیه نیز ضمن رد ادعای کانادا، ادعای ارضی خود در شمالگان را مطرح کرده است. بدین ترتیب اهمیت روز افزون شمالگان باعث تشدید رقابت ها برای مالكیت آن شده و پیش بینی می شود در سال های آینده مناقشه بر سر منابع این منطقه و استفاده از آنها به چالشی بزرگ بین روسیه و غرب در قالب ناتو تبدیل شود. بویژه اینکه روسیه جایگاه خاصی برای خود در شمالگان قائل است.


نفت و گاز «شمالگان» بستر جديد جدال روسيه و آمريكا


تهدید جدید

سرگئی شویگو، وزیر دفاع روسیه چهارشنبه 6 اسفند اعلام کرد روسیه توسل به زور برای دفاع از منافع خود را در شمالگان ممکن می داند. ‌شویگو در نشستی در وزارت دفاع روسیه گفت: «کشورهای توسعه یافته که دسترسی مستقیم به شمالگان ندارند، تدابیر مختلف سیاسی، اقتصادی و نظامی برای ورود به شمالگان اتخاذ می کنند. حضور نظامی دائم در شمالگان و امکان دفاع از منافع ملی از طریق نظامی بخشی از سیاست هایی است که امنیت ملی روسیه را تضمین می کند.»وی یاد آور شد: "شمالگان در حال تبدیل شده به یک مرکز جهانی تولید نفت و هسته مهم ارتباطات است." کشورهای حاشیه شمالگان (کانادا، آمریکا، نروژ، روسیه، دانمارک) به دنبال گسترش قلمرو ملی خود در فلات قاره و جزایر اقیانوس منجمد شمالی هستند. بر اساس ماده 76 کنوانسیون حقوق دریاها 1982 ،کشورهای حاشیه شمالگان 200 مایل دریایی از فلات قاره در اختیار دارند.

کشوری که ادعای فراتر از 200 مایل دریایی دارد، باید درخواست خود را به کمیسیون تعیین کننده حدود فلات قاره ارائه کند. بدین ترتیب اکنون يک از پنج کشور حوزه شمالگان، مجاز به بهره برداري اقتصادي از ناحيه اي موسوم به منطقه انحصاری اقتصادی EEZ به شعاع 200 مايل دریایی در امتداد سواحل خود است. از ميان همه کشورهايي که در حاشيه شمالگان قرار دارند، روسيه بيش از ديگران در تلاش است بر اين منطقه و منابع غنی نفتی، گازی و معدنی آن تسلط يابد.

در واقع روسيه بخشی از منطقه شمالگان را ادامه فلات قاره سيبري مي داند که حق مالکيت بر آن را دارد. با این حال ديگر کشورهاي همسايه مانند کانادا هم شمالگان را قلمرو خود مي دانند.در سال 2001 روسیه مدارك مالكیت این منطقه غنی از ذخایر انرژی را به سازمان ملل متحد ارائه داد كه مورد قبول قرار نگرفت چون فاقد شواهد لازم بود. بااین همه روسیه کماکان ادعا می کند که محدوده ای برابر با 20 درصد شمالگان متعلق به این کشور است.

رقبای قدرت‌محور

روسیه با رقبای قدرت‌محوري مانند کانادا، آمریکا و متحدان اروپایی آن، در شمالگان مواجه است. روسیه سه سال پیش با سفر اکتشافی هیاتی از دانشمندان این کشور به اقیانوس منجمد شمالی ادعا کرد که بستر این اقیانوس که تا شمالگان امتداد یافته است ادامه فلات قاره این کشور است. در مقابل كشورهای غربی مجاور شمالگان به سركردگی آمریكا با این رویكرد روسیه بشدت مخالفت می كنند و با اقدامات مختلف و بویژه برگزاری رزمایش های مشترك سعی دارند كه حضور خود در این منطقه راهبردی جهان از بعد ذخایر انرژی را رسمیت ببخشند.

در برابر نمایش قدرت آمریکا و متحدان آن در قالب ناتو در شمالگان، روسیه بسرعت و با جدیت هر چه تمامتر تلاش می کند که حضور و اقتدار نظامی واقتصادی خود در این منطقه را تثبیت کند. دراین راستا روسیه اقدامات جدی و گسترده خود برای بهره برداری هر چه سریعتر از این منطقه غنی را شتاب بخشیده است. از جمله غول نفتی روسیه یعنی شرکت روس نفت در اواسط خرداد 1393 اعلام کرد که سرمایه گذاری هنگفت 400 میلیارد دلاری در 20 سال آینده برای اکتشاف و بهره برداری از ذخایر نفتی و گازی شمالگان صورت خواهد داد.

هشدار پوتین

ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه از وجود تهدید نظامی بالقوه آمریکا علیه کشورش در شمالگان خبر داده و گفته روسیه باید از منافع اقتصادی و راهبردی خود در این منطقه دفاع کند. در این راستا پوتین دستور بازگشایی یک پایگاه نظامی متعلق به دوران شوروی را در شمالگان با هدف تقویت قوای دفاعی روسیه و محافظت از منابع انرژی این کشور صادر کرد. پوتین باتاکید بر اهمیت امنیتی شمالگان برای روسیه بر این مساله تاکید دارد که شمالگان سرشار از منابع انرژی است و به دلایل امنیتی و اقتصادی روسیه باید حضورش در این منطقه را تقویت کند. رئیس جمهور روسیه دیدگاه برخی مبنی بر اینکه برای جلوگیری از بروز تنش بایستی روسیه و دیگر کشورها از منطقه شمالگان صرف نظر کنند را شدیدا مورد انتقاد قرار داد. روسیه امیدوار است مسیرکشتیرانی شمالی( از اقیانوس اطلس به اقیانوس آرام) را به عنوان کانالی برای انتقال نفت و گاز به بازارهای آسیایی مورد استفاده قرار دهد.

در عین حال روسیه اعلام کرده که حضور ناتو در شمالگان ضرورتی ندارد. در این زمینه سرگئی لاوروف وزیر خارجه روسیه اواخر مهر 1393 شمالگان را "منطقه گفتگو" خوانده و لزوم حضور نظامی سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) در این منطقه عظیم را رد کرد. لاوروف با اشاره به دیدگاه ناتو که هر از چند گاهی از لزوم حضور نظامی در شمالگان به علت افزایش رقابت ها بر سر بهره برداری از منابع این منطقه صحبت می کند، تاکید کرد که هیچ مشکلی در شمالگان که نیازمند مشارکت ناتو باشد وجود ندارد.اظهارات لاوروف با توجه به بالا گرفتن اختلافات و تنش ها بین روسیه و دیگرکشورهای غربی حاشیه شمالگان و تلاش های اخیر ناتو برای حضور پر رنگ در این منطقه استراتژیک معنا می یابد.

جمع بندی

مشخص است که روسیه با رقبای قدرتمندی یعنی کانادا ، آمریکا و دانمارک و نروژ در عرصه شمالگان مواجه است و این کشورها در قالب سازمان ناتو مصمم هستند که از منافع اقتصادی و استراتژیک خود در شمالگان حتی به بهای رویارویی با روسیه در این منطقه دفاع کنند. می توان پیش بینی کرد که با اقدامات فزاینده نظامی و اقتصادی روسیه در شمالگان در آینده شاهد افزایش تنش ها در این منطقه استراتژیک بین کشورهای مجاور آن خواهیم بود. اظهارات اخیر وزیر دفاع روسیه نیز در واقع تاکیدی مجدد بر جدیت روسیه برای دفاع از منافع خود در شمالگان حتی به بهای کاربرد زور است.


نظر شما
جوان آنلاين از انتشار هر گونه پيام حاوي تهمت، افترا، اظهارات غير مرتبط ، فحش، ناسزا و... معذور است
تعداد کارکتر های مجاز ( 200 )
پربازدید ها
پیشنهاد سردبیر
آخرین اخبار