فيلم تيمبوكتو ساخته عبدالرحمن سيساكو، فيلمساز اهل موريتاني و ساكن پاريس، در ليست ۹ فيلم نامزد دريافت جايزه اسكار بهترين فيلم خارجي امسال قرار دارد. سيساكو سال ۱۹۹۴ با فيلمي كوتاه اولين جايزه‌اش را در جشنواره ميلان به‌دست آورد و سال ۱۹۹۹ با فيلم بلندش (زندگي روي زمين) نيز جايزه اول همين جشنواره را كسب كرد. او امروز يكي از فيلمسازان مشهور قاره آفريقاست. چهلمين جايزه سينمايي ملي فرانسه موسوم به سزار امسال به فيلم فرانسوي - موريتانيايي «تيمبوكتو» به كارگرداني عبدالرحمن سيساكو اختصاص يافت كه به عنوان بهترين فيلم و بهترين كارگرداني انتخاب شد با توجه به اين‌كه موضوع آن مربوط به اشغالگري داعش در تيمبوكتو است نشريه فيگارو را برآن داشت تا با عبدالرحمن سيساكو گفت‌وگو داشته باشد، زيرا باوجود اين‌كه اين فيلم در جشنواره كن پذيرفته نشد، ولي امروز به صورتي باورنكردني به نمايندگي از موريتاني جايزه بهترين فيلم خارجي را دريافت كرد.
فيلم تيمبوكتو در درجه اول داراي زيبايي بصري است اما شما مي‌گوييد بايد همه جوانب آن را ديد درحالي كه خيلي ترسناك در ذهن تداعي مي‌شود؛ چرا؟
من به نقل از« ابله» داستايوفسكي مي‌گويم: «زيبايي جهان را نجات خواهد داد.» زيبايي است كه اغلب به عنوان چيزي سطحي و تزئيني ديده مي‌شود. زيبايي از فاصله دور لازم است درحالي كه در آن خشونت وجود دارد؛ البته من اصلاً قصدم بيان خشونت نبود. امروز داعش در كشور حضور دارد به دور از فيلم‌هاي كاريكاتوري كه هاليوود از آنها نشان مي‌دهد. اين‌كه چقدر مرتكب خشونت‌هاي بي‌شمار هستند به معناي نگاه بدبينانه من نيست. در ابتداي فيلم ديده مي‌شود داعشي‌ها افراد غربي را به گروگان مي‌گيرند. به چشمان‌شان عينك مي‌زنند، به آنها دارو مي‌دهند و با چايي از آنها پذيرايي مي‌كنند اما شايد كمتر از 10 دقيقه گردنشان را مي‌زنند. من مي‌خواستم نشان بدهم مي‌دانم گروگان‌گيري اتفاق افتاده چيزي كه از آن در هاليوود صحبت نمي‌شود اين است كه اين آدم‌ربايي تنها محدود به غربي‌ها در محل ما نمي‌شود. داعش به زندگي مردم ما هجوم آورده است.
شما مي‌خواهيد نشان بدهيد كه ترورها و گروگان‌گيري داعش اول بار عليه خود مسلمانان بوده است؟
دقيقاً. من مي‌خواستم در فيلم بگويم فرد گروگان گرفته شده برادر من است و چرا نبايد درد و رنج او را ديد و بايد ساكت ماند. پس از حادثه 11 سپتامبر اسلام را به گروگان گرفتند.
آيا شما متأسف هستيد كه در غرب برخي از نهادهاي اسلامي مقابل داعش هيچ تحركي ندارند؟
اين را قبول دارم شايد نهادهاي اسلامي در فرانسه چندان ساختارمند نيستند اما همين نهادهاي اسلامي زماني‌كه كساني را به نام اسلام گروگان مي‌گيرند معترض مي‌شوند و مي‌گويند كه اين اسلام من نيست.
اين جمله را امام جماعت در فيلم هم مي‌گويد؟
بله، اين جمله را بايد به خيابان‌ها و در همه كشورها برد و مقابل با كساني كه به دنبال ضربه زدن به اسلام هستند بيان كرد؛ هنگامي كه در مراسم عيد پاك در لاگوس كليسايي منفجر مي‌شود، من به‌عنوان يك مسلمان ضربه مي‌بينم و بايد بگويم و معترض شوم. سكوت نشان‌دهنده اين نيست كه از چنين جنايتي حمايت كرده‌ايم. من مي‌دانم، هر روز مسلمانان آسيب مي‌بينند.
آيا فيلم تيمبوكتو از قتل‌عام اقليت مسيحي در عراق هم حرف مي‌زند؟
بله زيرا داعش يا القاعده با اسلام من تفاوت زيادي دارد. اينها تاريكي هستند، به ويژه در رابطه با زنان، كه توسط تفكرات سلفيون وهابي تغذيه مي‌شوند، اين فرهنگ اسلامي من نيست. در اسلام من زن و مرد برابر هستند؛ مردان مبارز و شجاع‌اند اما زنان نيز افرادي شجاع و قوي هستند.
به نظر شما چرا جوان فرانسوي به سوريه مي‌رود تا به داعش بپيوندد؟
بايد چشمان را باز كرد و بدون پرداختن به كليشه‌ها جوانان را با حقيقت آشنا كرد تا از خطر دور شوند. ما بايد حقيقت را به بشريت نشان بدهيم و از داعش بگوييم؛ اين‌كه چه كارهايي مي‌كنند و كشتارها و سنگسارهايي كه انجام مي‌دهند را بيان كنيم؛ وقتي جواني درحومه پاريس كاري ندارد و از داعش و درآمد آن براي خود باخبر مي‌شود مي‌خواهد به آنها بپيوندد زيرا فرهنگ كار جانيفتاده است. اين فرد وارد گروه داعش مي‌شود و مي‌بيند آنچه از آزادي، آواز و رقص و طلا و جواهر و... شنيده بود با واقعيت فرق دارد ديوانه مي‌شود زيرا آنها فقط مي‌گويند تو در قلب من هستي، ولي چيزي از پول يا سرمايه را با او به اشتراك نمي‌گذارند. شما مي‌بينيد يك جوان فرانسوي در ميان داعشي‌ها در صحنه تقريباً كميك آموزش مي‌بيند و با دوربين صحبت مي‌كند.
تيمبوكتو در جشنواره كن با استقبال فوق‌العاده‌اي مواجه شد اما هيچ سودي به همراه نداشت. آيا اين خيلي نااميدكننده نيست؟
پذيرش اين مسئله را پيش‌بيني مي‌كردم همان طور كه براي فيلمبرداري هم با مشكلات زيادي همراه بودم ولي من تصميم داشتم تا اين فيلم را بسازم و هرگز هم به دنبال ركوردشكني يا سودآوري نبودم. احساس مي‌كنم اين فيلم مردمي هيچ ربطي به نخل طلايي جشنواره نداشت. فقط اين برايم دلگرم‌كننده است كه مردم فيلم را مي‌خواهند و دوست دارند.
آيا شما هويت مردم آفريقا را درك مي‌كنيد؟
بله، من از آفريقا نخل خودم را مي‌خواستم. صدها آفريقايي خيلي به من پيام دادند كه فيلم را نديده‌اند و اميدوارم فرصتي پيش بيايد تا آن را دريافت كنند.
پروژه بعدي شما چيست؟
من ايده دارم مانند تيمبكوتو اما درباره رابطه با چين و افريقاست. داستان عشق بين كانتون در چين و يك شهر افريقايي. چين كشوري پرجمعيت درحال تغيير است و مبادلات گسترده‌اي دارند و صنايع و كالاهاي چيني درآفريقاي جنوبي، نيجريه و كامرون هم به طور گسترده و به وفور ديده مي‌شود. چيني‌ها مردماني هستند كه فرانسه صحبت نمي‌كنند ولي فرهنگ خاص خودشان را دارند و رستوان هم زده‌اند، فيلم من در اين‌باره خواهد بود.
