زمستان پر آب و برف سال گذشته هرچند نويدبخش پركشيدن بيآبي و خشكسالي از سال 93 بود، اما نه تنها چنين پيشبينياي محقق نشد بلكه كشور را در بحران آب فرو برد. امسال نه تنها شباهتي به سال گذشته ندارد بلكه چراغهاي خطر را از همين روزها براي صنعت آب كشور روشن كرده است.
به گزارش «جوان» برخلاف پيشبينيهاي سازمان هواشناسي درباره بارش برف و باران در تهران، زمستان 93 را بايد «گرمترين» زمستان كشور طي چند دهه اخير ناميد، مديران وزارت نيرو نگرانترين مردمان ايران در اين وضعيت هستند زيرا به خوبي ميدانند تابستان 94، اوج بحران آبي كشور خواهد بود، بنابراين گزارش اگر چه احتمالاً امروز در تهران و 19 استان ديگر شاهد برف خواهيد بود اما بارندگيهاي اين روزها نميتواند تشنگي دشتها و نياز آب شهرهاي كشور را با اين مدل مصرف تأمين كند، لذا بحران كم آبي جديتر از آن است كه فكر ميكنيم.
بر اساس آمار اعلام شده، وسعت پوشش برفي امسال 160 هزار كيلومتر مربع برآورد شده كه اين رقم سال گذشته 205 هزار كيلومتر مربع بوده است، به بيان سادهتر وسعت پوشش برفي كشور نسبت به سال گذشته 20 درصد كاهش داشته است. همچنين ميانگين بارش در كشور 92 ميليمتر است كه سال گذشته اين رقم 214ميليمتر بوده است، بنابراين 26درصد كاهش بارش نسبت به پارسال تاكنون ثبت شده است.
مديرعامل شركت مديريت منابع آب ايران نيز هفته گذشته در مورد كلانشهرهايي كه دچار مشكل آب هستند، خاطرنشان كرد: تعداد آنها از 12 عدد به 14 عدد رسيده و شهرهايي چون شيراز، اصفهان، تهران، كرج، بندرعباس، مشهد، سنندج و كرمان دچار بحران آب هستند.
بر اساس گفته محمد حاجرسوليها در شش حوضه آبريز اصلي با وجود كاهش 29درصدي بارشها شاهد افزايش 26درصدي بارندگي در حوضه درياچه اروميه و افزايش 29درصدي بارش در حوضه درياي خزر نسبت به ميانمدت هستيم، اين در حالي است كه در ساير حوضههاي مركزي با كاهش شديد بارندگي مواجهيم.
همچنين در حوضه خليج فارس و درياي عمان 23 استان قرار دارند و حجم بارندگي نسبت به ميانگين بلندمدت 49درصد كاهش داشته است. همچنين بارندگي در فلات مركزي نيز نسبت به بلندمدت 40 درصد كاهش داشته است. آورد سدها نيز 22 درصد كاهش پيدا كرده به گونهاي كه حجم آب مخازن سدها با 10درصد كاهش نسبت به آنچه براي سال آبي جاري برنامهريزي شده بود به 19 ميليارد و 330 ميليون مترمكعب رسيده است.
بر اساس اين گزارش، ميزان خروجي سدهاي خوزستان در سال جاري 9/4 ميليارد مترمكعب بوده در حالي كه در سال گذشته سدها 3/4ميليارد متر مكعب خروجي داشتهاند، لذا 600 ميليون متر مكعب خروجي سدها نسبت به سال گذشته افزايش يافته است، اين درحالي است كه ورودي سدهاي كارون در سال گذشته 5/4 ميليارد متر مكعب بود كه امسال به 6/3 ميليارد مترمكعب رسيدهاند.
بحران، بحران، بحرانوزير نيرو هم در اولين همايش سراسري مديران امور و رؤساي ادارات منابع آب شهرستانهاي كشور با تأييد اينكه وضعيت سال آينده بحراني است، گفت: در سالهاي اخير دچار خشكساليهاي مستمر بودهايم، طوري كه متوسط بارندگي از 250 ميليمتر به 242ميليمتر كاهش يافته اما جمعيت ما و نياز به مصرف آب به صورت مستمر در كشور افزايش يافته و ميزان آب تجديدپذير از 130 ميليارد به 120 ميليارد تقليل پيدا كرده است، در نتيجه سرانه آب تجديدپذير به كمتر از 1500 مترمكعب رسيده و طبق تمام استانداردها، كشور ما در شريط بحران آب قرار گرفته است.
وزير نيرو با بيان اينكه «حدود 60 درصد آب مصرفي كشور از منابع آبهاي زيرزميني تأمين ميشود»، گفت: در سالهاي گذشته علاوه بر استفاده از ذخاير ديناميك، 110ميليارد مترمكعب از ذخاير استاتيك آبهاي زيرزميني را مصرف كردهايم. وي افزود: در كشوري كه تا به امروز 28درصد ميزان بارندگي كمتر از مدت مشابه سال گذشته داشته، بايد حفظ ذخاير آب براي ما بسيار حياتي باشد چراكه كوتاهي در اين خصوص به قيمت پايان يافتن حيات و زندگي در بخشهايي از كشور خواهد بود.
تغيير در سدهاوي ادامه داد: هماكنون در بعضي نقاط كشور ايجاد سدها و تأسيسات باعث آسيب به ساير منابع آب و محيط زيست شده است اما بايد توجه داشت تمام سياستها در ساختن سد غلط نبوده است. اكنون نيازمند بازنگري در اين برنامه احداث سدها، هم در ظرفيتهاي در نظر گرفته شده و هم درباره ضرورتها و توجيه احداث سد در يك منطقه هستيم.
چيتچيان با تأكيد بر نگاه فرامنطقهاي و حوضهاي بر بخش آب گفت: اگر نگاه مقطعي به طرحهاي آب داشته باشيم، شايد براي اجراي يك طرح در يك منطقه ضرورتي وجود داشته باشد، اما نگاه ملي تعيينكننده است و اينكه منافع همگاني را در نظر داشته باشيم.
وي با بيان اينكه در اين طرح بايد سالانه 11ميليارد مترمكعب برداشت از آب زيرزميني را كاهش دهيم، گفت: با حذف برداشت اضافي و همچنين با صرفهجويي 5 ميليارد مترمكعب در برداشت، ما خواهيم توانست كسري 110ميليارد مترمكعبي مخازن را طي دوره اجراي طرح جبران نماييم.
وزير نيرو با تأكيد بر اينكه بايد با تجديدنظر در پروانههاي برداشت، ميزان تعيينشده براي هر دشت رعايت شود، گفت: براي اولين بار در كشور ميزان منابع و برداشت در هر دشت و محدوده مطالعاتي به تفكيك مشخص شده و از سال آينده سهم برداشت در بخشهايي همچون كشاورزي، صنعت، شرب و محيط زيست براي هر دشت كشور مشخص است، از زمان اجراي طرح تعادلبخشي بايد ظرفيت قابل برداشت از هر دشت رعايت شود.
اين سخنان چيتچيان در شرايطي مطرح ميشود كه هم اكنون بيش از 200 هزار حلقه چاه آب در ايران به برداشت از منابع زيرزميني مشغول هستند!
مصرف 85 درصدي منابعقائممقام وزير نيرو نيز در اين همايش گفت: ما از ميزان آب موجود، ۸۰ تا ۸۵ درصد منابع خود را مصرف ميكنيم، در حالي كه استاندارد مصرف جهاني ۴۰درصد است و اين وضعيت ما را به سمت ورشكستگي منابع آب پيش ميبرد.
ستار محمودي تصريح كرد: در همين سالها درجه حرارت 5/1 درجه زيادتر شده و از طرفي صنايع و كشاورزي و شرب تقاضاي بيشتري دارند و محيط زيست هم كه دچار كمبودهايي شده، براي جبران كمبود خود به آب بيشتري نياز دارد.
قائممقام وزير نيرو با بيان اينكه «از 609 دشت كشور حدود 50 درصد ممنوعه و ممنوعه بحراني است»، اذعان داشت: حال منابع آب زيرزميني خوش نيست و بايد با اقدامهايي همچون ساماندهي چاههاي غيرمجاز، تغذيه مصنوعي، آبياري مدرن، فرهنگسازي، نقشه راه روشن و ضرورت كار با همديگر براي اين موضوع اقدام جدي و اساسي انجام داد.
اولتيماتوم به مديران نيروآمارهاي منتشر شده به خوبي نشان ميدهد وضعيت آب در ايران به هيچ عنوان مساعد نيست و بحران آب تابستان 94، از زمستان 93 آغاز شده است، طوري كه معاون وزير نيرو در جلسهاي به مديران خود اولتيماتوم داد در صورت انگيزه نداشتن براي فعاليت تكليف خود را روشن كنند!
رحيم ميداني در اولين همايش سراسري مديران امور و رؤساي ادارات منابع آب شهرستانهاي كشور گفت: اگر مديري احساس ميكند انگيزه كافي براي ورود به اين عرصه ندارد، هرچه زودتر تكليف خود را روشن كند.