بر خلاف بسياري كه مي‌خواهند تصويري خشك و خشن از حضور رزمندگان در جبهه‌ها نشان دهند، بايد يادآور شد روح لطيف و زيباي هنر در جاي جاي مناطق عملياتي و در لحظه لحظه حضور رزمندگان جاري و ساري بوده است. هنرمندي رزمندگان هنرمند چه در مواقع حساس حضور در صحنه نبرد و چه در دوران اسارت خاطرات زيبايي را رقم زده است.
وقتي همكلام آزادگان مي‌شويم و خاطرات دوران اسارتشان را مرور مي‌كنيم، مي‌بينيم يكي از بهترين لحظاتي كه آنها را از روزمرگي و كسالت دوران اسارت دور مي‌كرده اجراي نمايش توسط گروه‌هاي هنري‌شان بوده است. سيد آزادگان شهيد علي‌اكبر ابوترابي در صحبت‌هايش با رزمندگان توصيه مي‌كرد: «اگر هر يك از شما به دليل انجام كاري بتواند اسيري را از كنج انزوا خارج كند كار بزرگي كرده است. كاري شبيه كار انبياء. و همين حرف‌ها و توصيه‌ها باعث مي‌شدند تا آزادگان هنرمند هر كاري كه از دستشان برمي‌آيد براي جلوگيري از رخوت و به وجود آوردن شور و نشاط انجام دهند. هر چند نمايش‌هايي كه اجرا مي‌شد به دليل پرداختن به موضوعات ديني و ميهني چندان هم بي‌خطر نبود و با دخالت سربازان رژيم بعث به كتك‌كاري و تنبيه بازيگران و تماشاگران ختم مي‌شد. آزاده محسن جهانباني درباره تجربه برگزاري تئاتر در دوران اسارت مي‌گويد: اوايل كار، فعاليت‌هاي هنري اردوگاه صرفاً براي خنداندن بچه‌ها برگزار مي‌شد. اغلب برنامه‌ها، نمايش طنز و فكاهي با الهام از زندگي در اردوگاه بود. كارمان سبك و سياق خاص و تعريف‌شده‌اي نداشت. راستش را بخواهيد در زمان اسارت ما اطلاعاتي درباره سبك كار تئاتر نداشتيم. تماشاگران هم در برپايي و كمك رساني به اجراي يك نمايش دخيل بودند و مثلاً در وضعيت قرمز، بازيگر وظيفه داشت خودش را لاي پتو مخفي كند. بقيه تماشاگران نيز وظيفه داشتند وضعيت را عادي نشان دهند. دكور را جمع كنند. در واقع خودشان يك وضعيت عادي را «بازي» كنند.
بسيج و تربيت هنرمندان انقلابي
رسوخ هنر به روحيه رزمندگان باعث شد تا پس از دفاع مقدس نيز بسيج مستضعفين در جهت گسترش هنر متعالي اقداماتي در اين خصوص انجام دهد، تأسيس بسيج هنرمندان با چنين هدفي صورت گرفت و سعي شد كه وجوه مختلف هنري مد نظر قرار گيرد؛ چنانكه چندي پيش سردار علي فضلي، جانشين سازمان بسيج مستضعفين در مراسم افتتاحيه كنگره 450 شهيد هنرمند تئاتر كشور (ملكوتيان صحنه) گفت: اگر در تقويت هنر تئاتر غفلت كرده‌ايم بايد از آن عبور كنيم تا جبران شود. بدون شك هنر اگر در متن دين و انقلاب نباشد با دغدغه‌هايي روبه‌رو خواهيم شد؛ از همين رو من از هنرمندان عرصه تئاتر درخواست مي‌كنم كه با هنر خود مقدمه زيارت با معرفت كربلاي امام حسين(ع) و كربلاي ايران باشند؛ چراكه هنر آنها منشأ خيرات و بركات است و موجب انسان‌سازي مي‌شود.
از همين رو بسيج هنرمندان به عنوان متولي تربيت هنرمندان متعهد انقلابي و ارزشي نقشي مستقيم و مهم در تربيت كساني دارد كه از طريق هنر ارزش‌هاي ديني و انقلابي را به نسل‌هاي جوان‌تر انتقال دهند. رئيس سازمان بسيج هنرمندان سال گذشته خبر از تأسيس دانشگاه هنر بسيج داد و اعلام كرد كه در اين دانشگاه سعي خواهد شد كارگردانان و هنرمندان انقلابي تربيت شوند. به گفته وي توليد آثار هنري فاخر بخشي از فعاليت‌هاي اين سازمان است.
روح هنر نه تنها منافاتي با ارزش‌هاي ما ندارد بلكه با تقويت درست آن، راه ساده انتقال مفاهيم صورت مي‌گيرد. همانگونه كه رزمندگان و آزادگان در دوران دفاع مقدس از طريق هنر فرصتي را براي بيان ديدگاه‌هاي خود مهيا كرده بودند. هنر امري پوياست كه به اطلاعات به‌روز و كافي نياز دارد. نمونه بارز چنين موضوعي را در سينما اين روزها با اكران فيلم «شيار143» مشاهده مي‌كنيم كه توانسته طيف وسيعي از مردم را به سينما بكشاند. قطعا هنر تئاتر هم به دليل ارتباط مستقيمي كه با مخاطبانش دارد پتانسيل بالايي براي جذب مخاطب و آشنايي آنان با اين هنر دارد. بايد ديد چه زماني چنين اتفاقي روي صحنه تئاتر مي‌افتد.
