پاكستان از كشورهاي مسلمان منطقه است كه به دليل پيروي از سبك و سياق انقلاب اسلامي ايران همواره از سوي غرب و عمال وابسته به آن، مورد هجوم نظامي و فرهنگي بوده است. كشور همسايه كه شايد خيلي‌ها كمتر از اوضاع مسلمانان و شيعيان آن اطلاعاتي داشته باشند؛ به‌همين خاطر فرصتي دست داد تا با استاد سيد موسي رضا نقوي، كارشناس ارشد فقه و معارف اسلامي از دانش‌آموختگان جامع‌المصطفي و يكي از كارشناسان و فعالان فرهنگي و ديني پاكستاني دراين‌باره به گفت‌وگو بنشينيم.
در ابتدا بفرماييد جمعيت شيعيان پاكستان چقدر است؟
آمار دقيقي در دست نداريم زيرا هر بار كه سرشماري مي‌شود و آماري تحت‌عنوان تعداد مسلمانان پاكستان ارائه مي‌دهند، ولي آنچه ما تخمين مي‌زنيم اين است كه بيش از 35درصد كل مسلمانان پاكستان شيعه باشند؛ يعني از 180ميليون جمعيت 97درصد مسلمان هستند كه از اين تعداد 35 درصد شيعه‌اند البته جمهوري اسلامي 20درصد اعلام كرده كه بيشتر از آن است.
شيعه اثني عشري؟
نه، بقيه گروه‌هاي شيعه هم هستند ولي شيعه اثني‌عشري بيشترند.
ميسيونرهاي مسيحي در پاكستان چقدر فعاليت دارند؟
تعداد آنها زياد نيست، تنها يك درصد جمعيت كشور ما مسيحي‌اند؛ زماني‌كه هنوز پاكستان مستقل نشده بود استعمارگران انگليسي در كشور حضور داشتند و كليساهاي فعالي هم هنوز دارند البته هر چند كم هستند اما فعاليت فرهنگي زيادي دارند و آموزش رايگان براي مردم ايجاد كرده‌اند به نوعي نظام تعليمي قوي و خوبي دارند مدارس مسيحي‌ها مجهز به امكانات خوبي است و مردم را تشويق مي‌كنند بچه‌هايشان را براي تحصيل به آنجا ببرند.
موفق هم بوده‌اند؟
خيلي كار مي‌كنند و فعاليت نرم فرهنگي دارند اما خوشبختانه روي شيعيان چندان توفيقي نداشته‌اند زيرا شيعيان هر چقدر هم كاهل باشند وجود مراسم ديني مانند ايام محرم وصفر و ماه رمضان و... باعث مي‌شود تا يك تقويت خوب معنوي داشته باشند. اين لطف خدا و اهل بيت است كه اجازه نمي‌دهد شيعيان از مذهب خود دور شوند. در پاكستان مراسم و محافل جشن و عزاداري با شور و شوق زيادي به صورت جمع‌هاي بزرگ برپاست.
ولي به گونه‌اي درصدد هستند تا پاكستان را ناامن نشان بدهند، درست است؟
بله، اين كارها كاملاً برنامه‌ريزي شده است. مي‌خواهند مسلمانان را بد جلوه دهند و كشور پاكستان را ناامن نشان دهند و بگويند اينها اختلافات قومي و مذهبي است، درصورتي‌كه سال‌هاست مسلمانان شيعه و سني كنار هم زندگي مسالمت‌آميزي داشته‌اند. اينها توسط وهابيت انجام مي‌شود كه با عمليات‌هاي انتحاري مردم را مي‌كشند و هيچ شرم و حيايي هم ندارند، حتي خودشان هم معترفند كه باني بمب‌گذاري‌ها بوده‌اند.
در پاكستان چند شبكه تلويزيوني فعاليت دارند؟
يك تلويزيون دولتي داريم كه شبكه رسمي است. زمان قبل از دولت مشرف كسي اجازه نداشت شبكه‌اي تأسيس كند، بعد از آن در دوران مشرف آزاد شد. حالا هركي سرمايه دارد مي‌تواند شبكه‌اي داشته باشد هيچ محدوديتي براي تأسيس شبكه نيست. امروز شبكه‌هاي تلويزيوني زيادي در پاكستان فعاليت دارند مانند مثل دنيا. GO و... برخي وابسته به حزب هستند.
شيعيان پاكستان هم شبكه‌اي براي خود دارند؟
بله، اخيراً چند شبكه تأسيس كرده‌اند مثل SAH TV شبكه هادي و... كه به زبان‌هاي مختلف فعاليت دارند.
عمدتاً محتواي شبكه‌هاي شيعيان چيست؟
بيشتر برنامه‌هاي آنها مذهبي است، به مسائل سياسي هم مي‌پردازند و در كل شبكه‌هاي خبري هستند كه برنامه‌ها و سريال‌ها و فيلم‌هايي هم دارند. موقع عزاداري اهل بيت فيلم و سريال‌ها اصلاً پخش نمي‌شود و به حرمت اهل بيت برنامه‌هاي عزاداري دارند. در ماه رمضان ميزگردهايي بين علماي اهل سنت و شيعه دارند كه خيلي استقبال مي‌شود و تعداد زيادي از مردم در برنامه دعوت مي‌شوند و به آنها افطاري يا سحري مي‌دهند.
اين شبكه‌ها چقدر قدرت مقابله با شبكه‌هاي ماهوارهاي غربي را دارند؟
در پاكستان بيشتر تلويزيون كابلي رايج است مردم كمتر ماهواره دارند؛ البته ماهواره آزاد است، اما با تلويزيون كابلي حق انتخاب دارند كه چه چيزهايي ببينند يا نبينند.
چقدر روي جوانان پاكي اثر گذاشتهاند؟
ما در يك جنگ نرم فرهنگي هستيم كه دشمنان اسلام به وسيله عناصر فرهنگي فعاليت دارند و براي اينكه جوانان را جذب خود كنند سرمايه‌گذاري زيادي هم كرده‌اند آنها گاه يك‌سري شبهاتي را بين جوانان راه‌مي‌اندازند تا نسبت به دين و اعتقادات دچار ترديد شوند براي همين در محافل مذهبي چه تلويزيون و چه حسينيه‌ها سعي مي‌كنيم تا روي شبهات بحث و گفت‌وگو شود تا براي آنها شك و ترديد باقي نگذارد.
شما همسايه كشور هند هم هستيد، شبكه‌هاي تلويزيون هند چقدر روي مردم اثر گذاشته‌است؟
خيلي زياد و متأسفانه به مراتب بيشتر از شبكه‌هاي ماهوارهاي غربي روي مردم اثر گذاشتهاند. تصاوير رقص و آواز و ترانه‌خواني در فيلم‌هاي هندي خيلي آسيب مي‌زنند و مروج اعتقادات غيرديني آنها هستند. مثلاً خانمي سيني در دست گرفته و روي سر مجسمه‌اي مي‌چرخاند گاهي ديده‌ام بچه‌ها به تقليد همان كارها را انجام مي‌دهند كه زنگ خطر است.
شبكه سحر ايران چطور؟
شبكه سحر چندان متعارف و شناخته شده نيست. در پاكستان رقابت بين رسانه‌ها زياد است و هركدام سعي مي‌كنند با تنوع و جذابيت بيشتر مخاطبان خود را زياد كنند. حالا فكر كنيد شبكه‌اي كه در روز تنها دو ساعت برنامه دارد و گذر است كسي سراغش مي‌رود و آن را مي‌شناسند مسلماً در ميان انبوه فعاليت‌هاي رسانه‌هاي، شبكه سحر بسيار ضعيف و كمرنگ است.
كودكان آينده‌سازان هر كشور تلقي مي‌شوند رسانه‌هاي پاكستان براي آنها چه برنامه‌هايي دارد؟
بله، همين‌طور است براي همين چون ايران كشوري اسلامي است و بهتر در اين‌باره فعاليت دارد انتظار مي‌رود به شبكه‌هاي شيعي پاكستان كمك كند چون استقبال خوبي هم مي‌شود مثلاً سي دي برنامه‌هاي عمو فردوس فروش خوبي اينجا داشت اگر برنامه‌هاي كودك و عروسكي خوب ايراني به زبان اردو دوبله شود مانند سريال‌ها و فيلم‌هاي ايراني، تا اندازه زيادي مي‌تواند جلوي هجمه فرهنگي غربي را بگيرند.
اوضاع نشر كتاب در پاكستان چگونه است؟
كاملاً آزاد هستند و هيچ ممنوعيتي براي نشر كتاب نيست هركس مي‌تواند با سرمايه‌اي كه دارد هرچه بخواهد چاپ كند و براي همين حساسيت بيشتري را نيز بايد در نشريات و محتواي آنها داشت.
چقدر مردم پاكستان ميل به مطالعه دارند؟
ما سعي مي‌كنيم تا فرهنگ كتاب و كتابخواني را ترويج دهيم و يك رسم خوبي هم درپاكستان وجود دارد وقتي كسي فوت مي‌كند براي شادي روح او كتاب چاپ و رايگان بين مردم توزيع مي‌كنند اين حركت خودجوش تا اندازه زيادي در توسعه فرهنگ مطالعه بين مردم عادي اثر داشته است.
از اصول اسلامي پرداخت خمس و زكات است كه اگر در جامعه اسلامي رواج داشته باشد قطعاً در سلامت اقتصاد آن مؤثر است پاكستاني‌ها چقدر به اين اصول پايبند هستند؟
در پاكستان مردم انفاق زيادي مي‌كنند و در حد توان اقتصادي خمس و زكات خودشان را هم مي‌دهند، براي مثال در ماه رمضان سفرهاي افطاري خياباني خيلي زياد است، هر كس دوست دارد در كوچه و خيابان سفره افطاري بيندازد و به همه غذا بدهد حتي برنامه افطاري بين شبكه‌هاي تلويزيوني هم رايج است.
براي مقابله با فرقه‌هاي ضاله در پاكستان چه برنامه‌هايي طراحي شده است؟
راستش مقابله با اين گروه‌ها خيلي مشكل است و نياز به برنامه‌ريزي و دقت دارد تا نتيجه عكس ندهد براي همين تمام علماي شيعه و سني در كنار هم فعاليت مي‌كنند و در برنامه‌هاي مختلف حضور دارند جلسات نقد و بررسي مي‌گذارند تا شبهات اين فرقه‌ها بين مردم به خصوص جوانان برطرف شود.
بيشترين جمعيت زوار حرم امام‌رضا، شيعيان پاكستاني هستند چه مشكلاتي براي رفت و آمد اين سفر زيارتي دارند؟
بله، سالانه ميليو‌ن‌ها پاكستاني عاشق امام‌رضا(ع) به ايران مي‌آيند هر قافله 150 نفر است كه مشكلات زيادي دارند. اول اينكه زوار از شهر كويته تا رسيدن لب مرز برايشان بسيار ناامن است بيشتر آنها شيعياني هستند كه توان مالي ندارند و در آرزوي زيارت امام هشتم روپيه روپيه جمع مي‌كنند تا بتوانند چند روزي به زيارت امام‌رضا بيايند ولي عمليات‌هاي انتحاري خيلي وقت‌ها اتوبوس زائران را منفجر مي‌كند و اگر جان سالم به در بردند مي‌توانند به ايران بيايند و تازه مشكلات بعد از مرز است كه شروع مي‌شود. اتوبوس‌هايي كه رانندگان فيلم‌هاي مبتذل هندي و ايراني مي‌گذارند و توجهي به زائران ندارند خوب اينها كه فيلم‌هاي هندي را خيلي ديده‌اند چه لزومي دارد در اتوبوس آنها هم پخش شود؛ ازسويي اگر كسي مريض باشد اتوبوس ميانه راه نگه نمي‌دارد مسير 5 ساعته را نمي‌ايستد و زائران گله دارند كه برخورد راننده خوب نيست به هر حال اين زائران پول مي‌دهند و هزينه مي‌كنند تا به اين سفر بيايند براي همين انتظار دارند سرويس‌دهي شوند اين را هم بگويم زائري كه اولين بارش است به ايران مي‌آيد اين گونه رفتارها را از تمام ايراني‌ها مي‌بيند و تصوير خوبي نخواهد داشت.
توقع شما از آستان قدس چيست؟
توقع داريم براي اين مسافران خدمات و سرويس‌دهي مناسبي داشته باشد. پاكستاني‌ها معتقدند اگر چند روز در مشهد به زيارت امام‌رضا بروند يا غذاي ايشان را بخورند شفا پيدا مي‌كنند براي همين رنج و سختي سفر را تحمل مي‌كنند يا سال‌ها در آرزوي زيارت به سر مي‌برند. زماني استان برنامه در دهه كرامت داشت كه به زائران بليت غذاي حرم بدهد و اين را هم اعلام علني كرد ولي درعمل خبري از طرح نشد توقع ما اين است كه به اين مهمانان امام‌رضا هم توجه كنند. اغلب اين مسافران بيمار هستند و براي شفا آمده‌اند چه اشكالي دارد كمي غذاي امام‌رضا كه آرزويش را دارند بخورند، آنها به نيت شفا غذا مي‌خورند حتي خيلي كم هم كه باشد متبرك است. چرا بايد غذا دادن را مشروط به برخي چيزها كنند. كاري نكنيم تا با خاطره بد به كشورشان بروند اميدوارم به اين مسائل كوچك اما مهم توجه بيشتري شود.
