فردا مذاكرات هستهاي ايران با گروه 1+5 در حالي وارد ساعتهاي پاياني خود ميشود كه پس از گذشت پنج روز از مذاكرات دور اخير در وين، نشانهاي مثبت از رسيدن به توافق جامع مشاهده نميشود. همين مسئله روند مذاكرات را بيش از پيش مبهم و مهآلود كرده است. با اين حال، همانطور كه جوان در گزارش روز شنبه خود و برخي گزارشهاي قبلي پيشبيني كرده بود، طرفين به جاي توافق جامع، تلاش براي يك تفاهم كلي بر سر خطوط كلي توافق را شروع كردهاند.
روز پنجم دور اخير مذاكرات هستهاي با ديدار سيد عباس عراقچي و سرگئي ريابكف معاونان وزراي خارجه ايران و روسيه شروع شد، پس از اين ديدار عراقچي و تختروانچي با مذاكره كنندگان ارشد امريكايي، وندي شرمن و ويليام برنز با حضور هلگا اشميت، معاون كاترين اشتون ديدار كردند. محمد جواد ظريف نيز صبح روز گذشته با سباستين كورت وزير خارجه كشور اتريش كه ميزباني مذاكرات را به عهده دارد، ديدار و گفتوگو كرد.
از سوي ديگر، جان كري وزير خارجه امريكا كه جمعه شب پس از پايان نشست سه جانبه با ظريف و اشتون با لوران فابيوس وزير خارجه فرانسه گفتوگو كرد، صبح روز شنبه نيز بار ديگر به ديدار فابيوس رفت. فرانك والتر اشتاين ماير، وزير خارجه آلمان نيز كه روز شنبه وارد وين شد پس از گفتوگو با جان كري، با ظريف ديدار كرد.
وزير خارجه المان در وين به خبرنگاران گفته است: «بعد از سالها مذاكره هيچ وقت دو طرف اين قدر براي رسيدن به يك توافق به يكديگر نزديك نشدهاند اما اينكه نتيجهاي حاصل شود، هنوزمعلوم نيست.» همچنين جان كري تلفني با وزراي خارجه قطر، كويت، امارات، بحرين، تركيه و كانادا صحبت كرد و آنها را در جريان روند مذاكرات قرار داد. تحليلگر موسسه مطالعاتي كرايسس گروپ اين اقدام جان كري را نشاندهنده ابعاد ژئوپلتيكي مذاكرات هستهاي ايران دانست. در همين حال، خبرنگار العربيه در وين گزارش داد كه يوسف بن علوي وزير امور خارجه عمان براي حضور در مذاكرات ميان ايران و 1+5 وارد پايتخت اتريش شده است. بعضي منابع خبري نيز از بازگشت وي به كشورش خبر دادند. عمان قبل از مذاكرات اخير ميزبان نشست سهجانبهاي بين وزراي خارجه ايران و امريكا به همراه كاترين اشتون بود.
كارشناسان و منابع آگاه غنيسازي و لغو تحريمها را همچنان مهمترين موانع رسيدن به يك توافق جامع هستهاي ميدانند كه طرفين هنوز نتوانستهاند درباره آن به توافق برسند. «متئو كرونيگ» عضو ارشد انديشكده شوراي آتلانتيك در امريكا و مشاور سابق دولت اوباما در امور ايران گفت: هنوز اختلافات مهمي ميان ايران و غرب براي دستيابي به يك توافق هستهاي جامع تا روز دوشنبه باقي است. وي به بيبي سي در باره موانع دستيابي به توافق در اين مذاكرات گفت: «مهمترين مسئله مورد اختلاف مسئله ظرفيت غنيسازي ايران است.
ايران 19 هزار سانتريفيوژ دارد. خواسته گروه پنج به اضافه يك اين است كه ايران اين ظرفيت را به 3 هزار سانتريفيوژ تقليل دهد. ايران نيز با برچيدن حتي يك سانتريفيوژ نيز مخالف است و در واقع ميگويد قصد دارد اين ظرفيت را افزايش دهد. اين مهمترين مسئله مورد اختلاف است. البته مسائل مورد اختلاف ديگري نيز وجود دارد كه مسئله لغو تحريم ها، زمانبندي لغو تحريمها و بخشهاي ديگري از برنامه هستهاي ايران از جمله آنهاست. هنوز مسائل مورد اختلاف زيادي وجود دارد كه تصور دستيابي به توافق تا روز دوشنبه را واقعا دشوار ميكند.»
امريكا از شتر تحريم پياده نميشود اظهارات اين مقام سابق امريكايي مبني بر اينكه موضوع ظرفيت غنيسازي ايران مهمترين مسئله مورد اختلاف است در حالي است كه ايران، اصرار امريكا بر عدم لغو تحريمها را مهمترين موضوع اختلاف ميدانند. نمايندگان رئيسجمهور امريكا در جلسه استماع اعضاي دموكرات مجلس نمايندگان تأكيد كردند برداشته شدن يكجاي تحريمها عليه ايران غيرقابل مذاكره است. نمايندگان اوباما كه نامشان ذكر نشده اظهار داشتند هيئت امريكايي تأكيد كرده كه اجراي تحريمها تعليق خواهد شد و امريكا پس از آن ميزان پايبندي كامل ايران به توافق را مورد ارزيابي قرار خواهد داد. همچنين نمايندگان كاخ سفيد به سناتورهاي دموكرات كنگره گفتهاند كه «برداشته شدن يكجا»ي تحريمهاي امريكا مسئلهاي «غيرقابل مذاكره» است و تحت «هيچ شرايطي» رئيسجمهور نخواهد پذيرفت كه به طور كامل همه تحريمها را در روز اول بردارد.
در همين حال، پايگاه خبري فارن پاليسي خبر داد كه باراك اوباما رئيسجمهور امريكا جيك ساليوان از مشاوران سياسي خود را كه اخيراً از دولت جدا شده مأمور كرده است تا نظر مساعد كنگره را درباره توافق هستهاي با ايران جلب كند. اين موضع امريكاييها در حالي است كه براساس توافق موقتي كه سال گذشته در شهر ژنو سوئيس به دست آمد، طرف غربي متعهد شده است تمامي تحريمهاي ايران را پس از حصول توافق جامع، لغو كند.
فضاي مهآلود مذاكراتمحمدجواد ظريف ديشب براي چهارمين بار با جانكري ملاقات كرد. او ديشب در پاسخ خبرنگاران كه پرسيدند اوضاع مذاكرات خوب است، گفت: «انشاءالله خوب ميشود.»
جان كري هم غروب ديروز در گفت و گو با رويترز گفت كه اميد محتاطانهاي به پيشرفت در مذاكرات داريم ولي هنوز شكافهاي جدي باقي است كه تلاش ميكنيم كم شود. وزير خارجه آلمان همين موضع كري را با كلماتي متفاوت تكرار كرد: «هر دو طرف هنوز خيلي از هم دورند.» اين موضعگيري ديشب سه وزير خارجه در فاصله حدود 54 ساعت قبل از پايان مهلت توافق ژنو، نشان داد كه طرفين در عمل از دسترسي به توافق جامع تا فردا نا اميد هستند و به دنبال توافق بر سر يك چارچوب كلي هستند.
ايتارتاس احتمال داده كه مذاكرات دو روز ديگر تمديد شود و ديدارهاي فشرده بين ديپلماتهاي حاضر در وين نيز در حالي است كه هنوز هيچ نشانهاي از اينكه طرفين توانسته باشند در حل اختلافات اساسي به پيشرفتي دست يابند، منتشر نشده است و همزمان با نزديك شدن به مهلت تعيين شده (3 آذر) براي رسيدن به يك توافق جامع، گزارشها از تلاش طرفين براي فرار از شكست مذاكرات از جمله احتمال رسيدن به تفاهم كلي منتشر ميشود. خبرگزاري رويترز روز جمعه به نقل از «منابع نزديك به مذاكرات»، نوشته است كه «جان كري» و «محمد جواد ظريف» در حال كار بر روي ايدههاي تازهاي هستند كه هدف از آنها پايان دادن به بنبست مذاكرات هستهاي ايران و گروه موسوم به 1+5 است. اين منبع كه خواسته نامش فاش نشود، به رويترز گفته است كه وزيران خارجه دو كشور در حال تدوين ايدههايي هستند كه آنها را به پايتختها ارائه كنند. اين منبع جزئيات بيشتري در اين رابطه منتشر نكرده است.
هر چند يك مقام ايراني به خبرنگار تلويزيون العربيه گفته است كه تهران تنها خواستار توافق جامع است و به دنبال تمديد مذاكرات نيست، اما پايگاه خبري المانيتور در گزارشي ضمن مهآلود خواندن فضاي مذاكرات ايران و 1+5 نوشت كه ايران و شش كشور بهدنبال دستيابي به يك چارچوب كلي توافق هستند. يك منبع نزديك به هيئت ايراني در مذاكرات هستهاي وين اعلام كرد كه مذاكرهكنندگان به دنبال توافق بر يك چارچوب كلي هستند و بعد از آن ميتوان جزئيات توافق را به دقت تنظيم كرد. به گزارش خبرگزاري فارس، اين منبع افزود: «همه تلاش ميكنند تا يك توافق بر اساس چارچوب كلي بيابند و بنابراين ما ميتوانيم تلاش كنيم و جزئيات توافق را تنظيم كنيم.
هيچ سناريويي غير از اين در اين مرحله امكانپذير نيست بعد از آن ما ميتوانيم به خودمان يك زمان دهيم.» خبرگزاري كيودوي ژاپن نيز به نقل از منابع حاضر در مذاكرات وين گزارش داد كه تمركز مذاكرهكنندگان روي حصول يك چارچوب توافق تا ۲۴ نوامبر است. راديو بينالمللي فرانسه امروز طي گزارشي از سختي گفتوگوهاي سه روز باقيمانده تا ضربالاجل تعيين شده خبر داد و هدف نهايي را يافتن چارچوبي كلي براي توافق جامع و گفتوگو درباره جزئيات آن طي هفتههاي آتي اعلام كرد.
روسيه: توافق هستهاي بايد به تصويب شوراي امنيت برسدسخنگوي وزارت خارجه روسيه، روز شنبه در جمع خبرنگاران گفت كه اگر ايران با گروه ۵+۱ به توافق نهايي در مذاكرات هستهاي دست يابد، اين توافق بايد در شوراي امنيت سازمان ملل نيز تصويب شود. به گزارش خبرگزاري روسي اينترفكس، سرگي ريابكوف گفت كه براي تقويت جنبههاي حقوقي متن توافق و همچنين الزامآور كردن آن، شايد لازم باشد كه قطعنامهاي در شوراي امنيت تصويب شود. اگر توافق هستهاي به دست آيد، هر پنج عضو دائمي شوراي امنيت كه از حق وتو در اين شورا برخوردارند، يك طرف اين توافق خواهند بود. ريابكوف گفت كه در صورت توافق، متني آماده خواهد شد كه نيازي به امضاي طرفين نخواهد داشت، بلكه همانند توافق اوليه ژنو، يك نقشه مشترك است.