مرکبات هرمزگان با سطح زیر کشتی در حدود 25000 هکتار، از نظر باغداری رتبه دوم را پس از نخیلات به خود اختصاص داده است. از آنجا که هرمزگان، همانند استان مازندران به مرزهای آبی و کشورهای مصرف کننده مرکبات نزدیک است محصولاتی از قبیل لیموترش، پرتقال، نارنگی، لیمو شیرین، نارنج و گریپ فروت به میزان فراوانی در این استان کشت می شود.اکثر مناطق مرکبات خیز استان در شهرستانهای میناب، رودان و بخش سیاهو هستند که فاصله آنها تا بنادر صادراتی کمتر از 100 کیلومتر است به همین دلیل صادرات این محصولات از استان به راحتی انجام می شود.با این وجود اما امسال اتفاقي افتاد كه باعث شد باغداران پرتقال به خاطر قيمت خريد محصولات با کیفیت شان رغبتي به چيدن آن نداشته باشند و زیان و خسارات فراوانی را متحمل شوند.
***
دي وبهمن سال گذشته بود كه بارش شديد برف در استانهاي شمالي باعث شد تا درختان ومحصولات سردرختي كه شامل انواع مركبات بود بر اثر سرماي شديد به شدت آسيب ببينند در آن زمان كارشناسان كشاورزي شدت آسيب به درختان را شديد توصيف كرده وبرخي مدعي شدند سال آينده توليد مركبات در شمال بسيار كم خواهد بود، لذا با توجه به پتانسيل بالاي برخي از استانهاي جنوبي در زمينه توليد مركبات تصور می رفت این استانها با افزايش توليد علاوه بر جبران كسري در بازار، برای باغداران سود آوری هم داشته باشند. در آن زمان اعلام شد در صورت تنظيم بازار ورود انواع پرتقال ونارنگي از خارج ممنوع خواهد شد واين موضوع سبب شد تا باغداران جنوبي با سرمايه گذاري جدي دست به كار توليد شوند.
هر ساله با آغاز فصل مهر وآبان در جنوب كشور،برداشت مركبات نيز در اين مناطق آغاز مي شود. امسال در حالي كه باغداران طبق قول مسئولان خوشحال از برداشت وفروش محصولات خود بودند، كاهش شديد قيمت شوك شديدي به آنها وارد كرد چرا كه بالاترين قيمتي كه براي هر كيلو پرتقال مينابي پرداخت شد 1500تومان بود وكم كم اين مبلغ به 500 تومان رسيد به طوري كه باغداران هيچ رغبتي براي برداشت محصول خود نداشتند.
عماد سعدوني 50 ساله كه از ده سالگي باغداري مي كند در اين خصوص مي گويد : كشاورزان وباغداران منطقه به علت كمبود آب وگرانی نهاده های تولید به سختي مي توانند هزينه هاي خود را به دست آورند وحتي اكثرا به علت كمبود نقدينگي مجبورند محصولات خودرا پيش فروش كنند ، از طرفي واسطه ها ودلالان كه از وضع اقتصادي باغداران وكشاورزان با خبرند سر درختي آنهارا به حداقل قيمت مي خرند .
وي ادامه مي دهد : به علت سرما زدگي شديد باغات شمال كشوردر سال گذشته ابلاغ شد تا باغداران جنوبي با توسعه وسرمايه گذاري بيشتر محصولات بسياري توليد كنند تا به جاي خارج كردن ارز، ازتوليدات داخلي كه با كيفيت ترهستند استفاده شوداما وقتي محصول بدست آمد قيمت ها به يكباره آنچنان كاهش پيدا كرد كه مجبور شديم از برداشت محصول خوداري كنيم. چرا كه با توجه به هزينه هايي ازقبيل كود، آب، جعبه براي بسته بندي وكارگروهزينه بالاي حمل ونقل براي ارسال محصولات به ساير استانها،عملابرداشت محصول هيچ توجيه اقتصادي ندارد.از طرفي امسال به خاطر كمبود مركبات مخصوصا پرتقال ونارنگي مجوز صادرات صادر نشد واگر وضع به همين منوال بگذرد بايد نظاره گر تخريب محصولاتمان باشيم.
در چند سال اخيروزارت جهاد سازندگي و وزارت بازرگاني به بهانه تنظيم بازار وجلوگيري از بالارفتن قيمتها اقدام به واردات انواع ميوه کرده اند كه اين واردات بي رويه مشكلات زيادي را براي توليد كنندگان خصوصا باغداران وكشاورزان ايجاد كرده است. درحالي كه كيفيت محصول آنها نه تنها دست كمي از محصولات وارداتي نداردبلكه يك سرو گرن بالاتر نيز هست.
نایب رییس کمیسیون صادرات اتاق بازرگانی ایران دراين خصوص مي گويد: به دلیل بی ثباتی بازار داخلی و کمبود تولیدات مرکبات، امسال از صادرات محصولات خبري نيست.
امير عابدي ادامه مي دهد: کمبود سردرختی‌های باغات مرکبات شمال نسبت به سال گذشته باعث شده که برنامه‌ریزی برای صادرات به کشورهای CIS و روسیه با مشکل مواجه شود اما مصرف‌کنندگان این کشورها به دلیل کیفیت مرکبات ایران، حاضرند به هر قيمتي از مركبات بهره ببرند.
نایب رییس کمیسیون صادرات اتاق بازرگانی ایران می افزاید: رقبا در منطقه مثل مصر و پاکستان برای تولید مرکبات از شیوه‌های تکنولوژی جدید و صنایع پیشرفته استفاده می‌کنند البته سیستم کشاورزی آنها سیستم اراضی یکپارچه است که باعث می‌شود صادرکنندگان از عقبه خود مطمئن باشند.
وی می گوید : وزارت کشاورزی باید به نحوی از کشاورزی مراقبت کند که از وضعیت موجود به نقطه مطلوب برسیم.
وضع همین است!
با توجه به اینکه اراضی باغات شمال کشور پتانسیل بالایی برای صادرات دارند، وزارت کشاورزی باید استراتژی بلندمدتي را دررابطه با کشت مرکبات تهیه کند .
رئیس اتحادیه باغداران ایران با اشاره به اينكه سالانه حدود ۴ میلیون تن مرکبات در کشور تولید می‌شودكه اين ميزان با توجه به شرايط آب وهوايي در نوسان است مي گويد: بالا بودن سن باغات، مشکلات نگهداری، بسته بندی و همچنین سنتي بودن روشهاي كشت، وجود دلالان وواسطه ها سبب شده تا هزينه توليد محصولات باغي وكشاورزي به شدت بالابرود لذا براي حل اين مشكل بايدچاره انديشيده شود.
مجتبی شادلو ادامه مي دهد: تولید این محصول در شمال کشور تحت تاثیر سرمای زمستان سال گذشته کاهش یافته اما مقامات وزارت کشاورزی و تولیدکنندگان اعتقاد دارند این مسئله نگران کننده‌‌ای نیست و تولید امسال پاسخگوی نیاز داخل است. سال گذشته مقدار بسیار زیادی پرتقال مازاد بر مصرف داشتیم که حدود ۵۰ درصد آن ضایع و دور ریخته شد و عموم باغداران زیان سنگین دیدند؛ ضمن اینکه اگر ما تولید امسال را منهای آن ضایعات کنیم میزان باقیمانده پاسخگوی نیاز داخل خواهد بود.
با اين وجود وي در پاسخ به اينكه چرا قيمت پرتقال در جيرفت به شدت كاهش پيدا كرده است در حالي كه اين محصول در تهران به هفت برابر قيمت فروخته مي شود مي گويد:نبود قيمت تضميني وهمچنين زيادي توليد پرتقال در شهرهاي جنوبي سبب این مسئله شده است چرا كه شايع شده بود سرما زدگي باغات شمال باعث گراني محصولاتشان خواهد شداز این رو توليد مركبات خصوصا پرتقال در اين منطقه بالا رفت وبه عبارتي عرضه زياد شد وتقاضا پايين امد . علاوه بر این از همه مهمتر ويژگي پرتقال جنوب است كه نمي توان آن را در شرايط طولاني مدت نگه داشت .
رئيس اتحاديه باغدران ايران ادامه مي دهد: تا برنا مه ريزي نباشد وروشهاي سنتي جاي خود را به صنعتي ندهد وضع همين است.
مجتبي شادلو ادامه مي دهد:از آنجايي كه سيب وپرتقال ايراني از لحاظ كيفيت وكميت دست كمي از محصولات ديگر كشورها ندارد لذااكنون در خيلي از شهرهاي شمالي وغربي كشور محصولات با كيفيتي توليد مي شود كه به ساير كشورها صادر مي شود.
با تمام اين مسائل كشاورزي وباغات در كشور نيازمند حمايتند وجهاد كشاورزي مي تواند با ارائه الگوهاي جديد كشت وبهره وري از دانش آموختگان كشاورزي مشكلات را حل كند چراكه در 20 سال آينده مهمترين دغدغه مردم جهان مسئله غذا است وكشور ايران پتانسيل بالايي در اين زمينه دارد.
