همزمان با چكشخواري طرح حمايت از آمران به معروف و ناهيان از منكر در مجلس شوراي اسلامي، رئيس دستگاه قضا در همايش ملي «قانون و امر به معروف و نهي از منكر» ضمن اشاره به وظايف مردم نسبت به يكديگر، دولت نسبت به مردم و مردم نسبت به دولت در بحث امر به معروف و نهي از منكر تصريح كرد: نبايد به اسم امر به معروف و نهي از منكر، منكر ديگري را مرتكب شويم.
جامعهاي را تصور كنيد كه هيچ نظارتي بر عملكرد افراد و حكومتش وجود نداشته باشد و همه چيز به حال خود رها شود. طبيعتاً همه آدمها و عناصر تمام جوامع به بازدارندههاي دروني مجهز نيستند بنابراين ممكن است چنين جامعهاي با چالشهاي متعددي مواجه شود به همين خاطر هم هست كه امر به معروف و نهي از منكر به عنوان يكي از مهمترين بازدارندههاي اجتماعي در فروع دين مبين اسلام براي خودش جا باز كرده است.
به گفته آيتالله صادق آملي لاريجاني در اصل 8 قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران نيز وظيفه امر به معروف و نهي از منكر برعهده دولت قرار گرفته و امر به معروف و نهي از منكر موضوعي همگاني و متقابل ميان مردم و دولت مطرح شده است. وي هر چند از توجه مجلس به بحث امر به معروف و نهي از منكر ابراز خوشحالي كرد اما انتقاداتي هم به طرح حمايت از آمران به معروف و ناهيان از منكر وارد دانست؛انتقاداتي كه از نگاه لاريجاني خلاف قانون اساسي است.
از هم پاشيدن جامعه بدون امر به معروف و نهي از منكرآيتالله آملي لاريجاني با اشاره به اهميت امر به معروف و نهي از منكر در اسلام، روايات و آيات قرآني امر به معروف و نهي از منكر را يك فريضه بزرگ الهي و انكارش را كفر دانست. رئيس قوه قضائيه با اشاره به فرهنگ ليبرالي غرب افزود: زندگي در غرب همانگونه است كه كسي به كسي كاري ندارد و اصول تفكر ليبرالي كه فردگرايي است در آن حاكم است و يكي از معانياش اين است كه هر انساني مسير زندگياش را خودش تعيين ميكند و افراد به هم كاري ندارند در حالي كه اين نوع نگاه به رابطه افراد با همديگر جامعه را از هم ميپاشاند.
وي با اشاره به كتابي از يك نويسنده غربي گفت: در اين كتاب مشاهده كردم كه غربيها چقدر نسبت به خلأ توجه به يكديگر در زندگي اجتماعي احساس ضعف ميكنند و در اين كتاب نويسنده آورده بود كه در حادثه تجاوز به يك زن در ايستگاه قطار هيچ يك از حاضرين در صحنه جرم به كمك آن زن نرفتهاند تا پليس در صحنه حاضر شد. در حالي كه در اسلام موضوع امر به معروف و نهي از منكر مسئلهاي بسيار مهم است كه براي نويسنده جذاب شده بود تا اين موضوع را دنبال كند. آملي لاريجاني در سخنانش گريزي هم به مسئله اسيدپاشيهاي اخير داشت؛امري كه در كشورهاي غربي سعي شد آن را به امر معروف و نهي از منكر نسبت دهند. رئيس دستگاه قضا اين مسئله را جفاي عظيمي دانست كه برخي از رسانههاي داخلي هم با آن همراهي كردند. وي اظهار داشت:البته اين جنايت از سوي نظام پيگيري ميشود و ما هم به دادگستري اصفهان دستور پيگيري داديم اما نبايد فضا را آلوده كرد. بنا به تأكيد جواد لاريجاني، دبير ستاد حقوق بشر قوه قضائيه نيز ماهيت امر به معروف و نهي از منكر دفاع از حقوق انسانهاست.
تذكر لساني ملايم مرتبه دوم امر به معروف استبنا به تأكيد آملي لاريجاني در چارچوب تفكر ديني اصول امر به معروف و نهي از منكر مراتبي دارد كه حتي تذكر لساني را در مرحله دوم ميداند يعني اگر فردي بتواند قبل از تذكر لساني فريضه امر به معروف و نهي از منكر را انجام دهد، شايسته است حتي به زبان هم امر به معروف را انجام ندهد و در صورت امكان با چهره خود به نحوي مفهوم امر به معروف و نهي از منكر را برساند. وي تأكيد كرد: ما نبايد به اسم امر به معروف و نهي از منكر خودمان منكر ديگري را مرتكب شويم.
براي مثال اگر خانمي حجاب درستي هم ندارد، درست نيست ناگهان بياييم و به او به طرز بدي تذكر دهيم. به باور آملي لاريجاني وقتي مقوله ديني را ميخواهيم در صحنه اجتماعي بياوريم و قانوني كنيم، ظرافتهاي خاصي دارد كه بايد مراتب را ذكر كنند و حرمت افراد حفظ شود.
رئيس قوه قضائيه گفت: بايد از مراتب دانش شروع كنيم و با زبان آرام و دوستانه اين كار را انجام دهيم. امر به معروف و نهي از منكر با علم و شرايط آن بايد صورت بپذيرد. قانون شدن آن نيز بايد با ظرافت باشد و بايد در نهادينه كردن اين مقولات جامعه را با فرهنگسازي و تذكر لساني آماده كنيم.
نقطه قوت قانون حمايت از آمران به معروف رئيس دستگاه قضا با اشاره به طرح حمايت از آمران به معروف در مجلس گفت: قانون ارائه شده بايد بسيار روشن و شفاف باشد و از به كار بردن الفاظ مجمل بايد پرهيز شود. به باور وي تقنين در باب امر به معروف امري شرعي است كه اگر سياسي شود نميتوان از آن قانون خوبي بدست آورد. آيتالله آملي لاريجاني در ادامه با بيان اينكه قانون بايد به گونهاي باشد كه براي همه پذيرفتني باشد، افزود: قانون نبايد به گونهاي باشد كه يك نظر را در نظر ديگر حاكم كند.
آملي لاريجاني در عين حال به يكي از ويژگيهاي مثبت اين قانون اشاره كرد و گفت: در اين قانون غير از تذكر لساني اجازه ديگري ندادند و به نظر من كار خوبي كردند. ما در مقام نهادينه كردن اينگونه مقولهها بايد با تذكر و فرهنگسازي و به نحوي شرعي جامعه را آماده كنيم و امر به معروف و نهي از منكر را انجام دهيم.
نقاط ضعف اين طرح وي در بخش ديگري از سخنانش ضمن تقدير از طرح امر به معروف و نهي از منكر در مجلس متذكر شد: در ماده 17 آن طرح تشكيل يك ستادي با رويكرد ترويج فرهنگ امر به معروف به صدور مجوز براي سازمانهاي مردم نهاد آورده شده كه 17 عضو از ارگانهاي مختلف در آن حضور دارند. وي افزود: طبق قانون اساسي حق تشكيل ستاد وجود ندارد و حق نداريم با تشكيل ستادي حقوقي براي آن تعيين كنيم، چراكه اختيارات طبق قانون اساسي وضع شده و روشن است.
رئيس قوه قضائيه با بيان اينكه به هيچ عنوان حق انتفاع حقوق با تشكيل ستادي به ديگران، منظر قانوني ندارد، تصريح كرد: شوراي نگهبان مكرراً نظرات مخالف خودش را اعلام كرده است. رئيس قوه قضائيه در ادامه به مشكل دوم اشاره كرد و گفت: در ماده اول اين طرح آوردهاند كه معروف و منكر عبارتند از هر گونه فعل قول يا ترك قول و فعلي كه در شرع مقدس مورد امر قرار گرفته يا نهي شده است. در حالي كه در امر به معروف و نهي از منكر ميخواهيم بگوييم كه فرد آمر به معروف يا ناهي از منكر باشد در اين زمينه تدبيري لازم است كه ميتوان معروف را به حسن فعل تعريف كنيم. آيتالله آملي لاريجاني در ادامه تصريح كرد: نبايد اين قانون باعث شود پروندههاي دستگاه قضايي لبريز شود.