چرایی راهبردی شدن نیروی دریایی

کشور ما یک کشور دریائی است. واقعش هم همین است دیگر؛ متصل به اقیانوس و دارای دریا، آن هم دریائی به این حساسیت؛ چه خلیج فارسش، چه دریای عمان و بقیه‌ی بخش ها و مراکزی که اینقدر این منطقه را حساس کرده است. خوب، این کشور دریائی، احتیاج به یک نیروی دریائی حقیقتاً برجسته و ممتاز دارد؛ و این حتماً به دست خواهد آمد."

دیدبان: قرار گرفتن ایران در بین دو دریا در شمال و جنوب را می توان یکی از ابعاد اصلی اهمیت استراتژیک این منطقه از جنوب شرقی آسیا قلمداد کرد. دریای خزر به دلیل وسعت و کشورهای ذی نفع و وجود منابع گاز، و خلیج فارس و دریای عمان در جنوب نیز به دلیل وجود منابع سرشار نفت و قرار داشتن شاهراه انرژی جهان، تنگه ی هرمز، که یکی از 14 موقعیت استراتژیک دنیا محسوب می شود، و عبور بیشترین محموله ی انرژی جهان از طریق این منطقه، دارای اهمیت هستند.

در این میان آبهای جنوب کشور به دلیل دسترسی به آبهای آزاد، از اهمیت مضاعفی برخوردار است. این اهمیت زمانی هویدا می شود که بدانیم با وجود اینکه تنها 31% از مرزهای ایران اسلامی را مرز آبی تشکیل می دهد، اما با این حال، 93 % از صادرات و واردات کشور از طریق همین مرزهای آبی صورت می گیرد. از طرفی فروش نفت که بخش اعظمی از بودجه ی سالانه ی کشور را تشکیل می دهد از همین مرزهای دریایی امکان می یابد. اما اهمیت این منطقه ی حساس تنها مربوط به مسایل کشور ایران و حتی کشورهای همسایه نمی باشد.

اهمیت منطقه ی دریای جنوب و بویژه خلیج فارس به قدری است که حتی توجه بازیگران فرامنطقه ایی را از هزاران کیلومتر دورتر به سوی خود جلب می کند. این جلب توجه از زمانی شروع شد که روسیه ی تزاری برای رسیدن به منافع خود، نیاز به دسترسی به اقیانوس هند داشت و در این مسیر نقشه های شومی برای ایران تدارک دید. این توجه در طول تاریخ دلائل متعددی داشته است. از دلائل اقتصادی گرفته تا دلایل امنیتی و استراتژیک. اما آنچه به یکباره به اهمیت این منطقه افزود، کشف منابع عظیم نفت و گاز در این منطقه بود. در این هنگام بود که بحث امنیت انرژی مطرح شده و دلیلی بر دلائل اهمیت این منطقه افزوده شد. تا جاییکه ایالات متحده آمریکا صراحتا در تئوری برژینسکی، منطقه ی خلیج فارس را بعد از خود آمریکا و اروپا به عنوان سومین خط دفاعی استراتژیک آمریکا معرفی کرد. امروزه نیز آمریکایی ها حضور نظامی خود در منطقه ی خلیج فارس را با عناوینی چون دفاع از امنیت انرژی و بحث حقوق بشر توجیه می کنند. این همه در حالی است که اهمیت این منطقه ابتدا متوجه کشورهای همسایه می باشد که هرگونه تغییر و دگرگونی در آن می تواند به طور مستقیم بر سیاست های داخلی و خارجی آنها تاثیرگذار باشد.

تهدیدات در قالبی جدید

چندی است پیشامدهای مختلفی از قبیل تشدید تحریم های ایران، مناقشات بین کشورهای همسایه خلیج فارس، وقوع انقلاب در برخی کشورهای حوزه جنوب غربی آسیا، شیوع تفکر تکفیری، پدیده ی شوم دزدی دریایی، رقابت جدی بر سر منافع مشترک و ایجاد تزاحم بین منافع خارجی برخی کشورهای منطقه و... بر اهمیت این منطقه ی استراتژیک افزوده اس