آن طور كه از روند امور برميآيد چين دريافته كه با كپي كاري صرف محصولات غربي و تبديل شدن به بزرگترين صادركننده جهاني نميتوان در برابر هژموني چندجانبه مالي- نظامي و سياسي غرب در امان ماند. همزمان با حضور مقامات نظامي ايران و روسيه در چين نمايندگان 20 كشور آسيايي در پكن در مراسمي بانك سرمايهگذاري زيربناي آسيا را افتتاح كردند تا پكن نشان داده باشد در برابر توسعه طلبي امريكا در سطح راهبردي به دنبال بازتعريف مناسبات اقتصادي و نظامي خود با ايران، روسيه و ساير كشورهاي در حال توسعه آسيايي است.
به گزارش «جوان» چند روز پس از آنكه چين و روسيه توافق كردند تا دلار را از معاملاتشان حذف كنند، مراسم افتتاحيه بانك سرمايهگذاري زيربناي آسيا با حضور لو جيوي، وزير دارايي چين و هيئتهاي نمايندگي از ۲۰ كشور از جمله سنگاپور، ويتنام، فيليپين و مغولستان، هند، تايلند و مالزي برگزار شد. بانك سرمايهگذاري زيربناي آسيا با سرمايه 50 ميليارد دلار از سال آتي ميلادي كه حدود دو ماه ديگر شروع ميشود، آغاز به كار ميكند. چين با ۵۰ درصد، بزرگترين سهامدار اين بانك خواهد بود كه مأموريت آن اعطاي وام اجراي طرح به كشورهاي در حال توسعه است. نبود كشورهايي چون ژاپن، استراليا، كره جنوبي و اندونزي در اين مراسم كه طبق خواسته امريكا از پيوستن به اين بانك خودداري كردند، هم مانع از اين نشد كه جن ساكي، سخنگوي وزارت خارجه امريكا نگراني كشورش را اعلام نكند و بگويد كه واشنگتن نسبت به ماهيت مبهم مأموريت بانك سرمايهگذاري زيربناي آسيا نگراني دارد. رسانههاي استراليا روز گذشته نوشتند كه جان كري وزير خارجه امريكا با توني ابوت نخست وزير استراليا تماس گرفته و از وي خواسته است عضو موسس بانك نباشد. چين اختيارات چنداني در دو بانك جهاني و بانك توسعه آسيا ندارد. ژاپن رقيب عمده چين در منطقه همراه با امريكا بر بانك توسعه آسيا كه ۱۷۵ ميليارد دلار سرمايه دارد، مسلط است. بانك توسعه آسيا كه سال ۱۹۶۶ تأسيس شد، كمكهاي بلاعوض و وامهاي كمبهره به كشورهاي داراي درآمد كم يا متوسط ميدهد. با وجودي كه چين دومين اقتصاد بزرگ دنيا پس از امريكاست، فقط 5/6 درصد از سهام اين بانك را دارد، در حالي كه امريكا و ژاپن هر كدام 6/15 درصد از سهام آن را دارند. به اين ترتيب ايجاد نهاد مالي رقيب كه بتواند خارج از سازوكارهاي مالي زير سلطه غرب عمل كند، دست چين و كشورهاي آسيايي را در برابر اعمال فشار امريكا و از جمله مكانيسم تحريمها بازتر ميكند، به خصوص كه چين توانسته اقتصاد بزرگي چون هند را وارد اين سامانه جديد بكند و با توافق اخير با روسيه براي حذف دلار از معاملات بين دو كشور عملا نقطه فراري براي خروج از بندهاي مالي غرب بر اقتصادهاي آسيايي را فراهم كرده است. وجود تحريمهاي غرب عليه روسيه و ايران علاوه بر اينكه اراده اين دو كشور را به نزديكتر شدن به چين تقويت كرده است، پكن را هم ترسانده است چراكه براي مقامات چيني روشن است كه امريكا هر آن ممكن است در مواجهه ژئوپلتيك موجود در شرق دور از سلاح تحريمها عليه چين هم استفاده كند.
تقويت روابط نظامي با ايران و روسيه
افزايش تنشها در منطقه شرق دور ميان چين و متحدان آسيايي امريكا كه همراه با افزايش حضور نظامي امريكا در منطقه بوده است، چين را به سمت تقويت روابط نظامي خود با دو قدرت نظامي منطقهاي و جهاني يعني ايران و روسيه كشانده است. چينيها علاوه بر پيشبرد برنامه دفاعي نظامي خود، وارد دورهاي از مواجهه لفظي با همسايگانش شدهاند. روز گذشته پس از اينكه مقامات ژاپني از ورود يك سامانه دفاع موشكي به پايگاه نظاميان امريكايي در «كيوتو» خبر دادند، وزارت خارجه چين به اين خبر واكنش نشان داد. «هوا چونيينگ» سخنگوي وزارت امور خارجه چين ديروز پنجشنبه با اشاره به اين خبر گفت كه «تلاش كشورهاي همسايه براي ورود سامانههاي پدافند موشكي به منطقه آسيا- اقيانوسيه، به نفع ثبات و اعتماد موجود ميان كشورهاي منطقه نيست.» وي همچنين گفت: «اين كار به نفع صلح و ثبات در شمال شرق آسيا نيست.»
اين در شرايطي است كه سفر فرمانده نيروي دريايي ايران به چين و صحبتهاي دو طرف براي افزايش سطح همكاريهاي نظامي و همينطور سفر مقامات نظامي روسيه به پكن بيانگر عزم چين براي بهرهگيري از مزاياي اين همكاري در برابر امريكاست. سفر امير دريادار حبيب الله سياري، فرمانده نيروي دريايي ارتش جمهوري اسلامي ايران و هيئت همراه به چين كه از روز يكشنبه گذشته با حضور در بندرشانگهاي آغاز شد، بازتاب گستردهاي در محافل خبري چين داشت.
اين سفر كه به دعوت رسمي «ووشنگ لي» فرمانده نيروي دريايي چين صورت گرفت، در واقع نخستين سفر يك مقام عاليرتبه نيروي دريايي ايران به چين محسوب ميشود. خبرگزاري رسمي چين، شينهوا، در گزارشي ديدار روز پنجشنبه مقامهاي ارشد نظامي چين با امير دريادار سياري را نشان دهنده خواست دو كشور براي برداشتن گامهاي استوارتر و گسترش مناسبات بيشتر در بخش نظامي – دريايي دانست. شينهوا با بازتاب سخنان «چانگ ون چوان» وزير دفاع چين كه گفته بود، چين خواستار تعميق مناسبات نظامي با جمهوري اسلامي ايران است، مينويسد: بيان اين سخنان نشان دهنده اهميت روابط دو كشور نزد مقامات عاليرتبه چين است. پايگاه اينترنتي شبكه اخبار سراسري چين هم در گزارشي با عنوان «همكاري نظامي ايران و چين؛ تعامل عملگرايانه» نوشت: سابقه دوستي دو كشور ايران و چين به قرنها پيش بر ميگردد و با ورود به دوران جديد؛ اين روابط همچنان پايدار، ثابت و به شكلي قابل توجه در حال توسعه و گسترش است. پايگاه اينترنتي شبكه اخبار سراسري چين، همچنين در بخشي از گزارش خود تصاوير متنوعي از ديدارهاي روز گذشته امير دريادار سياري فرمانده نيروي دريايي ارتش جمهوري اسلامي ايران با «چانگ ون چوان» وزير دفاع و درياسالار «ووشنگلي» فرمانده نيروي دريايي چين منتشر كرد. پايگاه اطلاع رساني وزارت دفاع چين هم با بازتاب دادن حضور هيئت عاليرتبه نيروي دريايي ارتش جمهوري اسلامي ايران و مذاكرات انجام شده روز گذشته، آن را گامي مؤثر در راستاي توسعه تعاملات نظامي تهران - پكن ارزيابي كرد. اوايل مهرماه سال جاري، ايران و چين اولين مانور مشترك نظامي خود را در خليج فارس برگزار كردند. در اين مانور پكن دو ناوشكن «چانگ چون» و «چانگ جو» را به ايران اعزام كرد. برگزاري اين مانور بازتاب گستردهاي در رسانههاي جهان داشت. در همين حال هيئتي نظامي از روسيه به سرپرستي ولاديمير زاودنيتسكي، فرمانده نيروهاي منطقه نظامي مركز پنجشنبه وارد پكن شد. ياروسلاو روشچوپكين معاون زادونيتسكي اعلام كرد: «فرمانده نيروهاي منطقه نظامي مركز روسيه و گروهي از افسران به منظور ديداري رسمي وارد چين شدند.» به گزارش خبرگزاري ريانووستي از مسكو، هيئت روسي گفتوگوهايي با نمايندگان منطقه نظامي پكن خواهد داشت و از چند يگان ارتش چين بازديد خواهد كرد.