اصفهان یکی از شهرهای مهم و تأثیرگذار در نهضتهای بیداری اسلامی در دو قرن اخیر بوده است. از نظر فکری و مبانی روند بیداری اسلامی در اصفهان پیشینههایی همچون پایتخت بودن این شهر در دوران صفویه و عظمت بهجامانده از نظام صفوی را به میراث دارد. بیداری اسلامی در این شهر از قیام تحریم تنباکو آغاز و در ادامه آن نهضت مشروطیت را میتوان ردیابی کرد. از این منظر روند مشروطیت اصفهان، روندی دینی و قرائت اصفهانی ها از نظام مشروطیت بر اساس اسلام و تشیع بوده است و رهبری آیت الله العظمی آقانجفی اصفهانی در رأس این حرکتها مؤید این نکته است. بنابر مستندات تاریخی ،اصفهان اولین شهری بود که به رهبری آیت الله العظمی آقا نجفی اصفهانی در سال 1309 قمری برای مقابله با قرارداد استعماری رژی، استعمال تنباکو را حرام اعلام کرد و مردم اصفهان نیز به تبعیت آنها درآمدند.
***
طرح شکلگیری مکانی تحت عنوان "خانهبیداریاسلامی" از همان ابتدای افتتاح خانه مشروطیت اصفهان در ذهن متصدیان امر بود؛ چراکه شهید آیتالله حاج آقا نورالله و برادر ایشان آیتالله آقانجفی اصفهانی جزو سردمداران و زعمای بزرگ قرن اخیر در بیداری اسلامی بودهاند و همان طور که مقام معظم رهبری در همایش جهانی بیداریاسلامی و علما اشاره کردند، حاج آقا نورالله در زمره یکی از 4 رهبر شاخص بیداری اسلامی به شمار میآیند.
خانه بیداری اسلامی با زیربنایی بالغ بر 2850 مترمربع در محله نقشجهان و در ضلع غربی خانه مشروطیت اصفهان بنا شده و به زودی افتتاح می شود.
این خانه با برخورداری از یک سالن آمفیتئاتر با ظرفیت 252 نفر،کلاسها و کارگارههای آموزشی و یک کتابخانه تخصصی و بزرگ با 10 هزار عنوان کتاب در 9 عنوان مطالعاتی در زمینههایی همچون مطالعات علوم انسانی، تاریخ معاصر، اندیشه سیاسی و اجتماعی اسلام و... پذیرای پژوهشگران این حوزههای مطالعاتی اخواهد بود.
این مجموعه در کنار خانه مشروطه ایجاد شده تا به بیداری اسلامی به عنوان بخشی از هویت تاریخی بپردازد، این مجموعه شامل کتابخانه تخصصی با محتوای تاریخ، اندیشه سیاسی، مطالعات فرهنگی و علوم انسانی، سالن همایش‌ها، کارگاه آموزشی و سالن کنفرانس است که به عنوان یک مجموعه ناظر به گذشته محسوب می‌شود و به مباحث روز با محوریت بیداری اسلامی خواهد پرداخت، همچنین خانه بیداری اسلامی در بُعد تمدن بیداری اسلامی و تنوع بیداری اسلامی و مباحث تمدنی که فاکتور اساسی و مدل پژوهشی است نیز اقداماتی را انجام خواهد داد.
رئیس خانه بیداری اسلامی در اصفهان این مرکز را محلی برای فکر کردن و حضور نخبگان و اساتید دانشگاه و حوزه و طلاب می داند و اظهار می کند: در این خانه یک اندیشکده برای حضور همه صاحب‌نظران و نخبگان وجود دارد و یک قسمت دیگر نیز خانه مشروطیت است که توانسته ارتباط خوبی را از نظر تاریخی به مردم عصر کنونی در اصفهان پیوند بزند.
سید موسی نجفی با اشاره به ابعاد فعالیت این مرکز، عنوان می کند: در صورتی که کار مطلوب، اصیل و عمیقی در این مرکز انجام شود، خود سبب بُعد فرامنطقه‌ای آن می‌شود.
این استاد دانشگاه ادامه می دهد: 10 کتاب تاریخ و تمدنی توسط خانه بیداری اسلامی آماده شده که در زمان افتتاح این خانه، کتاب‌ها نیز رونمایی خواهد شد.
وی تصریح می کند: خانه بیداری اسلامی یک مرکز فکری و فرهنگی در کنار مجموعه های فرهنگی اصفهان است و این نهاد فکری محلی برای فکر کردن در خصوص وضعیت فعلی فرهنگی و آینده به شمار می رود.
به گفته رئیس خانه بیداری اسلامی در اصفهان، افتتاح این خانه در کنار مجموعه هایی همچون خانه حکمت و فلسفه ، خانه مشروطیت، خانه سلجوقیان ، خانه ولایت انقلاب و خانه صفویه که در آستانه افتتاح قرار دارد، ششمین حرکت فرهنگی –تاریخی بزرگ در شهر متمدن اصفهان است که توسط نهاد شهرداری پایه گذاری شده است.
نجفی معتقد است چنانچه اعتقاد دینی پشتوانه این حرکت های عظیم نباشد و فقط جنبه رسمی داشته باشد این اقدامات گذرا خواهند بود و ماندگار نمی شوند.
وی تاکید می کند: پشتوانه خانه بیداری اسلامی باید با اعتقاد به جریان دینی ، مرجعیت شیعه و جریان اسلامی تاریخ ایران و آینده دینی و عهد دینی ما همراه باشد تا برکات آن برای شهر اصفهان و مجموعه های فکری اصفهان بیشتر شود.
رییس خانه بیداری اسلامی اصفهان با اشاره به اینکه خانه بیداری اسلامی اصفهان نخستین خانه بیداری کشور است، اظهار امیدواری می کند که این خانه الگوی مناسب فکری برای سایر شهرها باشد تا از این حرکت مهم و ارزشمند به نحو مطلوبی استفاده کنند.
خانه بیداری اسلامی ارتباط بین گذشته و حال
خانه بیداری اسلامی مرجعیتی در حوزه بیداری اسلامی و با دید تمدنی و اسلامی خواهد شد و این در ادامه فعالیت خانه مشروطیت است.
شهردار اصفهان در گفت و گو با "جوان" می گوید: قرار است تمام تجمع فکری در حوزه بیداری اسلامی در این خانه شکل بگیرد، که این خود مسؤولیت سنگینی بودهو به طور طبیعی نقدهایی نیز بر آن وارد خواهد شد.
سید مرتضی سقاییان‌نژاد تصریح می کند: ما امیدمان این است که این مرکز به عنوان مرجعیتی در راستای بیداری اسلامی است و یک قطبیتی در این حوزه باشد به این معنا که در حوزه بیداری اسلامی همه به این خانه رجوع کنند.
وی معتقد است اگر اقدامات مطلوبی توسط خانه بیداری اصفهان انجام شود این خانه در سطح ملی تلالو خواهد یافت.
شهردار اصفهان اظهار می کند: افتتاح خانه بیداری اسلامی در اصفهان همچون افتتاح یک دانشگاه در بعد تمدنی و بیداری اسلامی به شمار می رود که قرار است مرجعیتی برای بیداری اسلامی با دید تمدنی و تاریخی باشد.
وی با اشاره به اینکه یکی از راهبردهای خانه بیداری اسلامی اصفهان این است که مرجعیتی در کشور پیرامون بیداری اسلامی با دیدگاه تمدنی وجود داشته باشد ، اضافه می کند: این خانه در آینده می تواند مرجعیت و قطبیتی برای رجوع افراد در مباحث بیداری اسلامی و تاریخی و تمدنی باشد.
باید توجه کرد که شکلگیری حرکت‌های تمدنی شاید یک قرن زمان ببرد تا پایه‌های یک تمدن نوین جای خودش را باز کند و اگر بخواهیم بحث‌های تمدنی را باز کنیم باید دیدها با نگرش تمدنی و پیوست‌های فرهنگی در شهرها ادامه یابد و اگر بخواهیم چشم‌ها را بسته و به جلو برویم به جایی نمی‌رسیم.
در چشم‌انداز 1404 شهر اسلامی با معماری اسلامی و با دیدگاه تمدنی جزو شاخصه‌هایی است که برای اصفهان تعریف شده و این در برنامه‌ها وجود دارد.
