اين نمايشگاه با محوريت نقش مهندسي در جنگ و زنده نگه داشتن ياد و خاطرات پر افتخار هشت سال دفاع مقدس و به نمايش گذاشتن تجربيات جنگ تحميلي و جنگ نرم به صورت نمادين برگزار شد. مراسم افتتاحيه نمايشگاه ياد ياران از 31 شهريور ماه به وسعت 5 هزار مترمربع همزمان با اولين روز از هفته دفاع مقدس آغاز به كار كرد و امروز ششم مهرماه به كار خود پايان مي‌دهد. برگزاري اين نمايشگاه بهانه‌اي بود تا با سرهنگ حبيب‌الله ايزديان فرمانده ناحيه شهيد محلاتي كه خود از يادگاران دفاع مقدس است در خصوص مهندسي - رزمي در جنگ به گفتوگو بنشينيم. آنچه در پي مي‌آيد حاصل اين همكلامي است.
از نقش مهندسي رزمي در دفاع مقدس برايمان بگوييد.
نقش مهندسي در دفاع مقدس، متناسب با سير تاريخي دشمن به ميهن اسلامي‌مان شكل گرفت و متناسب با نيازهاي مقاطع زماني مختلف در شش حوزه كلان مأموريت مهندسي ايفاي نقش كرد.
مهندسي - رزمي در مرحله اول تهاجم غافلگيركننده دشمن در شروع جنگ تحميلي يعني از 31 شهريورماه 1359 تا سه ماه بعد از آن به كمك نيروهاي مدافع و با برخي از اقدامات حداقلي مهندسي مانع پيشروي دشمن شد. از اين نوع اقدامات مي‌توان به عمليات انتقال آب به دشت خوزستان توسط طرح سد سيدشريف، كانال شهيد چمران، كانال غدير و... اشاره كرد كه ايجاد موانع آبي بر سر راه دشمن، سبب زمينگير شدن نيروهاي زرهي دشمن شد. به گونه‌اي كه هرگونه تحرك از دشمن سلب و مجبور به توقف مي‌شود.
پس از توقف پيشروي دشمن، رزمندگان مهندسي، به‌رغم محدوديت ماشين آلات مهندسي، با اجراي عمليات خاكريز تعجيلي، كانال، دژ، راه‌هاي دسترسي سنگر، مواضع دفاعي براي نيروهاي خودي ايجاد مي‌كردند و مواضع نيروهاي رزمنده مدافع كشور را استحكام مي‌بخشيدند.
ابتكارات واحد مهندسي، رزمي در جنگ تحميلي چه بود؟
مقرهاي عقبه يگان‌هاي رزم، اردوگاه‌ها، مقر فوريت‌هاي پزشكي و بيمارستان‌هاي صحرايي توسط تلاشگران مهندسي- رزمي ايجاد مي‌شد. بيمارستان فاطمه‌الزهرا و علي بن‌ابيطالب از اين نوع ابتكارات بود. نكته قابل توجه در پشتيباني مهندسي در بازپس‌گيري مناطق اشغالي بود. بعد از عزل بني‌صدر و رفع موانع ايجاد شده از سوي وي، رزمندگان دلير اسلام در يك سلسله عمليات بي‌نظير، موفق به بازپس‌گيري مناطق اشغال شده از دست دشمن تا دندان مسلح مي‌شوند. در اين عمليات‌هاي بزرگ، توانمندي مهندسي، يك ركن اساسي بود به گونه‌اي كه بايد بستر ارتباط زميني جهت ايجاد پشتيباني از پيشروي رزمندگان تأمين مي‌شد و اين امر با طراحي و احداث پل‌هاي سريع النصب، راهسازي، عمليات فريب دشمن، اجراي تونل كميل در زير رودخانه اروند و... صورت گرفت.
گام بعدي جنگ، تنبيه متجاوز در فراسوي مرزها و ايجاد حريم ايمني جهت امنيت كشور و مقابله با خرابي‌هاي دشمن بود كه مهندسين خلاق رزمي، در اين عرصه هم حماسه آفريدند. دشمن متجاوز در طول هشت سال جنگ تحميلي توسط بمباران و موشكباران، نسبت به تخريب زير‌ساخت‌هاي كشور، از جمله پل‌هاي مهم راه‌آهن نيروگاه، پالايشگاه، فرودگاه و بنادر و... مبادرت كرد، كه مهندسين كشور با اقدامات خود در مرحله نخست در تلاش در جهت مهار خسارات وارده برآمدند و بعد به بازسازي محدود بخش‌هاي مهم آن پرداختند. از ديگر اقدامات مهم مهندسي رزمي مي‌توان به آماده‌سازي فضاي امن، استقرار مردم و نيز ايجاد پناهگاه‌هاي عمومي و اختصاصي اشاره كرد.
مي‌توان چه ويژگي‌هاي خاصي را براي يگان‌هاي مهندسي رزمي در نظر گرفت؟
اولين ويژگي رزمي - مهندسي در دفاع مقدس، ابتكار و خلاقيت است. احداث پل شناور خيبر در هورالعظيم، احداث پل بعثت روي اروند‌رود در عمليات والفجر 8 و ده‌ها ابتكار بزرگ ديگر نمونه‌اي روشن از تفكرات نوآورانه مهندسي در دفاع مقدس بود. از ديگر ويژگي‌هاي رزمي- مهندسي در جنگ، اجراي سخت‌ترين اقدامات مهندسي در دشوارترين صحنه‌هاي نبرد با حضور فرماندهان و مديراني بود كه از ويژگي اخلاقي آنها مي‌توان به شجاعت، تخصص، ابتكار، دانش و عمل انقلابي اشاره كرد كه در كنار آن شاهد اقدامات معجزه‌گونه در مهندسي جنگ بوديم.
آقاي ايزديان! خلاقيت در مهندسي - رزمي چيست؟
بهره‌گيري از روش‌ها و تاكتيك‌هاي بديع مهندسي به منظور فراهم‌‌آوردن محيط‌هاي جغرافيايي و عملياتي غير قابل تصور براي دشمن و دفع محدوديت از مقدورات نيروهاي خودي است. بزرگ‌ترين خلاقيت رزمندگان اسلام در جنگ هشت ساله اين بود كه توانستند تاكتيك‌ها و تكنيك‌هاي خود را كه نوعي خلاقيت و نوآوري محسوب مي‌شد، بر استراتژي نيرومند دشمن غلبه دهند و اصول مهم نظامي را كه پايبند يكسري قوانين ديكته شده بود بر هم زنند.
مهندسي - رزمي در كف ترازوي جنگ چه نقش برجسته‌اي را ايفا كرد؟
مهندسي در نيروهاي صلح تا قبل از انقلاب به عنوان امري فرعي در جنگ محسوب مي‌شد اما مهندسي در دوران دفاع مقدس تغيير بنيادي يافت و اين تغيير يك فرايند تكاملي داشت كه در مراحل ابتدايي شامل سنگرسازي و احداث خاكريز دفاعي بود. اين در صورتي بود كه ما تجربه جنگي نداشتيم و تجهيزات و ماشين‌آلات‌مان در حد بضاعت بود. اما اين در حالي بود كه در برخي از مواقع و عمليات‌ها عمليات‌هاي مهندسي - رزمي كمبود لشكرهاي عملياتي را جبران مي‌كرد.
نمونه‌هايي از اقدامات نيروهاي مهندسي رزمي را برايمان بفرماييد.
ساخت و نصب پل شناور خيبر به طول 14 كيلومتر روي درياچه هور در عمليات خيبر و بعد از آن احداث جاده خاكي روي درياچه هور براي اتصال به جزاير مجنون و همچنين ساخت و نصب پل شناور و متحرك و پل لوله‌اي والفجر 8 روي بستر رودخانه خروشان اروند، از اقدامات دلاوران مهندسي - رزمي بود.
از نهادهاي مهندسي - رزمي برايمان بگوييد. كدام يك از آنها اين وظيفه مهم را بر دوش داشتند؟
از نهادهاي مهندسي در دفاع مقدس مي‌توان به جهاد سازندگي، مهندسي قرارگاه و يگان‌هاي مهندسي اشاره كرد. جهاد سازندگي كه با شعار «همه با هم جهاد سازندگي» به فرمان امام (ره) تشكيل شد و در صحنه‌هاي مختلف پشتيباني جنگ، ويژه عمليات راهسازي و احداث خاكريز حضور داشت و شهداي زيادي در اين عرصه به نام سنگرسازان بي‌سنگر تقديم اسلام و انقلاب شد. مهندسي قرارگاه، زيرمجموعه قرارگاه‌هايي نظير كربلا، نجف و... بود كه نيازهاي مهندسي مناطق عملياتي و عقبه آن را پشتيباني مي‌كرد. يكي از اجزاي اين قرارگاه ستاد سلمان بود كه طرح‌هاي مهندسي را تهيه و نظارت مي‌كرد. طراحي بيمارستان صحرايي، حمام ضد شيميايي، طرح سنگر و... از جمله فعاليت‌هاي اين ستاد بود. يگان‌هاي مهندسي هم داراي ماشين‌آلات، تجهيزات مهندسي بودند كه وظيفه پشتيباني تخصصي مأموريت‌هاي مهندسي- رزمي را از قبيل اجراي پل، جاده، كانال و خاكريز بر عهده داشتند. مهندسي يگان‌هاي رزمي هم شامل لشكرهاي پياده و زرهي جهت تأمين نيازهاي عملياتي خود، تعدادي ماشين‌آلات و تجهيزات مهندسي داشته و نيازهاي محدود خود را تأمين مي‌كردند.
