محمد جواد ظريف، كاترين اشتون و جان كري، عصر پنجشنبه در يك ملاقات سه جانبه شركت كردند و ديروز هم ظريف نشست سه جانبهاي با سه وزير اروپايي داشت تا مشخص شود آن طور كه وندي شرمن، مذاكرهكننده امريكايي ميگويد پيشرفتهايي در گفت وگوهاي هستهاي با ايران به وجود آمده است يا شرمن با اين خبرسازي، مقدمه متهم كردن ايران به شكست مذاكرات را چيده است. از سويي آسوشيتدپرس هم گزارش كرده كه امريكا ميخواهد يك طرح جديد به ايران ارائه كند. با اين همه عباس عراقچي روايت متفاوتي از مذاكرات ارائه كرده و گفته كه طرفين هنوز در مسائل كليدي نتوانستهاند به راه حلهاي مورد قبول دست پيدا كنند.
به گزارش «جوان»، محمد جواد ظريف روز پنجشنبه براي دومين بار در نيويورك با جان كري ملاقات كرد، ملاقاتي كه البته اين بار در حضور كاترين اشتون مسئول سياست خارجي اروپا برگزار شد. گزارشي از محتواي اين مذاكرات سه جانبه به بيرون درز نكرده ولي گفته ميشود هدف آن، ارزيابي روند پيشرفت طي 10 روزي است كه از حضور هيئت ايراني و هيئتهاي غربي در نيويورك سپري شده است.
اين نشست در حالي انجام شد كه منابع امريكايي طي روزهاي اخير از ارائه پيشنهادهايي جديد به ايران خبر دادهاند، پيشنهادهايي كه گفته ميشود فضاي خوشبينانهتري بر مذاكرات در نيويورك حاكم كرده است. جديدترين روايت از پيشنهاد جديد امريكاييها را شامگاه پنجشنبه آسوشيتدپرس از قول دو ديپلمات ارائه كرد، پيشنهادي كه بر اساس آن، ايران ميتواند حدود نيمي از 9 هزار سانتريفيوژ فعال خود را حفظ نمايد.
مجموع سانتريفيوژهاي فعال و غير فعال ايران حدود 19 هزار است. دو ديپلمات امريكايي ميگويند كه امريكا تا الان اصرار داشت كه ايران بيش از 1500 سانتريفيوژ از 9 هزار سانتريفيوژ فعال خود را در چارچوب توافق جامع حفظ نكند ولي دو ديپلمات امريكايي به آسوشيتدپرس گفتهاند كه امريكا با «نرم كردن» موضع خود، در چارچوب يك پيشنهاد جديد حاضر است بپذيرد كه ايران حدود 4500 سانتريفيوژ فعال خود را حفظ كند. در عوض، ايران بايد متعهد شود كه ميزان گاز اورانيومي را كه طي يك سال به داخل اين 4500 سانتريفيوژ تزريق ميكند در حدي محدود كند كه بيش از يك سال طول بكشد كه اورانيوم غني شده براي ساخت يك سلاح هستهاي داشته باشد (نقطه فرار بيش از يك سال).
به گفته اين دو ديپلمات، اين طرح تضمين كننده اين است كه اگر ايران تصميم به فرار هستهاي بگيرد، جامعه بينالمللي زمان كافي براي واكنش به آن داشته باشد. موازي با اين طرح، البته ايدههاي ديگري هم مطرح شده از جمله اينكه اجازه حفظ بيش از 1500 سانتريفيوژ داشته باشد ولي همه زير ساختهايي را كه براي عملياتي شدن آنها مورد نياز است، مانند اتصالات و لولههاي موردنياز براي تزريق گاز به داخل اين سانتريفيوژها برداشته يا اينكه از بين ببرد.
هنوز مشخص نيست كه امريكاييها اين طرح را به طور رسمي به طرف ايراني ارائه كردهاند يا نه و اينكه در ملاقات جان كري- ظريف، در اين مورد، چيزي مطرح شده يا نه، ولي ظاهراً تحليل طرف امريكايي اين است كه اين پيشنهاد ميتواند مذاكرات را از بن بست خارج كند تا جايي كه وندي شرمن پنجشنبه شب در يك گفتوگوي اختصاصي با بخش انگليسي صداي امريكا گفت كه معتقد است مذاكرات در نيويورك در حال پيشرفت است: «من معتقدم ما در حال پيشرفت هستيم. البته بايد گفت كه هنوز هم تصميمهاي خيلي جديد وجود دارد كه بايد گرفته شود.» شرمن توضيح داد: «مذاكرات بسيار پيچيده و از لحاظ فني بسيار جزيي است. به نظر من، ما اينجا در خلال نشست مجمع عمومي سازمان ملل شاهد پيشرفت بودهايم و بسياري از رهبران و هركدام از وزراي خارجه گروه 1+5، گفتوگوهايي دوجانبه با ايران داشتهاند و به تفاهم ما كمك كردهاند.» شرمن همچنين گفت كه «فهم متقابل ميان ايران و ايالات متحده نيز بسيار مهم است.»
اين نگاه خوشبينانه شرمن، در سخنان وزير خارجه آلمان نيز منعكس شد. به گزارش دويچه وله، فرانك والتر اشتاينماير شامگاه پنجشنبه (۲۵ سپتامبر، 3 مهر) در نيويورك گفت كه «در 10 سال گذشته هرگز چنين به توافق نزديك نبودهايم». وي افزود: «ولي تمام حقيقت اين است كه آخرين بخش راه كه در برابر ماست، شايد دشوارترين بخش باشد و هنوز بايد بر موانعي چيره شد.»
روايت متفاوت عراقچيروايتي كه عباس عراقچي نفر دوم تيم مذاكرهكننده ايران ارائه ميكند، تقريبا با روايت طرف امريكايي متفاوت است. عراقچي كه روز پنجشنبه بعد از ملاقات سه جانبه كري- ظريف- عراقچي صحبت ميكرد، گفت: «اميدوار بوديم در فرصت برگزاري مجمع عمومي سازمان ملل مذاكرات هستهاي پيشرفت داشته باشد اما اين اتفاق هنوز نيفتاده است.» به گفته عراقچي، مذاكرات هستهاي به نقطه نفسگيري رسيده و دو طرف وارد بسياري از جزئيات شدهاند ولي هنوز در مسائل كليدي نتوانستهاند به راه حلهاي مورد قبول دست يابند. اين عضو تيم مذاكرهكننده هستهاي خاطرنشان كرد: مردم منتظر اخباري از اين مذاكرات هستند اما در عين حال مشي ما پافشاري بر حقوق و عبور نكردن از خط قرمزهاست. معاون وزير امور خارجه كه با شبكه خبر گفت وگو ميكرد، تأكيد كرد كه به هيچ وجه از حقوق هستهاي و خطوط قرمز عدول نميكنيم و اگر با حفظ حقوق هستهاي و خطوط قرمز بشود راه حلهايي يافت كه نگرانيها را رفع كند آمادگي آن را داريم.
به گفته عراقچي، تيم ايراني هرگز ميز مذاكره را رها نميكند اما يك قدم هم از حقوق ملت ايران عقب نشيني نخواهد كرد. نكته قابل توجه اينكه، همين ديدگاه نه چندان خوشبينانه به مذاكرات، روز جمعه از زبان وزير خارجه فرانسه هم تكرار شد. به گزارش رويترز، لوران فابيوس ديروز عصر در گفتوگو با خبرنگاران در نيويورك گفت: «درحال حاضر كه من صحبت ميكنم، پيشرفت قابل ملاحظهاي نداشتهايم.» فابيوس كه قبل از ملاقات ديشب سه كشور اروپايي با وزير خارجه ايران سخن ميگفت، اضافه كرد: «ما خيلي زود دوباره ملاقات داريم ولي متاسفيم كه پيشرفتي در كار نبوده است.»
شرمن: اميدوارم روزي به ايران بيايمگفتوگويي كه شامگاه پنجشنبه صداي امريكا از وندي شرمن منتشر كرد، ابعاد قابل توجهي داشت و تقريبا براي اولين بار بود كه شرمن در سراسر گفتوگو از مزاياي توافق هستهاي با ايران سخن گفت. برخي منابع در تهران حدس ميزنند، اين گفتوگوي شرمن، برخلاف موارد قبلي كه جامعه امريكا را خطاب قرار ميداد، براي تحت تأثير قرار دادن افكار عمومي در داخل ايران است. معاون وزير خارجه امريكا در اين گفتوگو وعده داد كه توافق جامع با ايران، به تغيير بنيادين در مناسبات ايران با جهان، منجر ميشود: «اما اگر توافق جامعي حاصل شود، بدان معنا خواهد بود كه رابطه جهان با ايران به نحوي بنيادي متحول شده است.
خب البته ابتدا تحريمها تعليق خواهند شد، اما من بايد به شما بگويم، به محض اينكه ما تحريمهاي اصلي را تعليق كنيم، كه خيلي زود بعد از دستيابي به توافق خواهيم كرد، دنيا مثل سيلي به ايران سرازير خواهد شد. بسياري از هيئتهاي بينالمللي پيشاپيش به ايران سفر كردهاند.» شرمن ادامه داد: «مهم است كه نشان داده شود كه اين توافق پايدار است و براي ساليان متوالي دوام خواهد داشت، زيرا ما اينجا تلاش داريم پيشينه اختلافات طولاني را حل و فصل كنيم.»
معاون وزير خارجه امريكا حتي احتمال همكاري با ايران در زمينه تروريسم را هم منتفي ندانست و در پاسخ به اين سؤال كه امريكا ميگويد گفت وگوهاي مربوط به برنامه هستهاي ايران از اقدامات باراك اوباما در مورد ايجاد ائتلاف بينالمللي عليه پيكارجويان داعش جداست، آيا واقعاً نميتوان هيچ گونه زمينه مشتركي براي اين همكاري پيدا كرد، گفت: «شكي نيست كه ايران نيز نميخواهد شاهد تداوم داعش باشد و فكر ميكنم ما هر دو با هدف تضعيف و در نهايت نابودي داعش اقداماتي را به موازات هم انجام خواهيم داد. اما در اينجا نيز مذاكرات هستهاي كه در مسير ديگري جريان دارد، اثرگذار است، زيرا اگر ما بتوانيم موضوع هستهاي را حل كنيم، رابطه امريكا، ايران و جامعه جهاني به شكل مطلوبي تغيير خواهد كرد، به نحوي كه زماني در آينده، ممكن است موضوعاتي باشند كه ما بتوانيم با هم درباره آنها همكاري كنيم.» وي تصريح كرد: من اميدوارم آن روز فرا برسد. ايران يك كشور خارقالعاده است، با يك طبقه متوسط بسيار وسيع، با شهرونداني بسيار باهوش و تحصيلكرده كه خدمات شاياني به جهان ارائه كردهاند و پيشينه طولاني از تمدن و فرهنگي درخشان.
شرمن كه يك گام پيشتر گذاشت و گفت: «من خيلي اميدوارم روزي فرا برسد كه بتوانم به ايران سفر كنم، حتي به عنوان يك امريكايي با مردم ايران آشنا شوم. ما شهروندان ايراني - امريكايي بسياري داريم كه فرهنگ پويايي دارند و ما منتظر روزهاي بهتري هستيم.»