خيلي وقتها آمارها نشاندهنده عملكرد بد و سياستگذاريهاي اشتباهي است كه منجر به بروز يك فاجعه شده است. دو برابر شدن آمار مصرف سيگار و قليان هم فاجعهاي غير قابل جبران را فرياد ميكند، چراكه افزايش دو برابري مصرف اين مواد دخاني حكايت از افزايش چند برابري بيماريهاي ناشي از آنها و افزايش چندين و چند برابري هزينههايي است كه بر دوش نظام سلامت آوار ميشود و بنا به تعبير وزير بهداشت، اين وزارتخانه قرباني استعمال دخانيات است.
دو برابر شدن مصرف سيگار و قليان طي سالهاي اخير، آمارهايي است كه وزير بهداشت و معاون بهداشتي وي در اولين نشست ستاد كشوري كنترل دخانيات در دولت يازدهم ارائه كردند. اين جلسه به رياست وزير بهداشت، درمان و آموزش پزشكي تشكيل شد و وزير دادگستري، برخي نمايندههاي وزارتخانههاي آموزش و پرورش، صنعت، معدن و تجارت، نيروي انتظامي جمهوري اسلامي ايران، تني چند از اعضاي كميسيون بهداشت و درمان مجلس و نيز وزارتخانههاي كشور و دادگستري در اين جلسه حضور داشتند اما چهار تن از وزراي عضو اين ستاد يعني وزراي آموزش و پرورش، صنعت، معدن و تجارت، فرهنگ و ارشاد اسلامي و وزير كشور در اين جلسه كه سالي يك بار برگزار ميشود، غيبت داشتند.
محصول بيتوجهي به هشدار پزشكانهر چند ستاد كشوري كنترل دخانيات با هدف برنامهريزي و مبارزه با مصرف مواد دخاني و حفظ سلامت عمومي تشكيل شده و تاكنون هشت جلسه برگزار كرده است اما آمار و ارقامي كه در جلسه نهم اين ستاد ارائه شد، حكايت از شكست اين ستاد در به سرانجام رساندن مأموريتش دارد. با وجود اين هنگامي كه 4 هزار تن از برجستهترين پزشكان و اساتيد دانشگاههاي علوم پزشكي در نامهاي از رئيسجمهور درخواست كردند جلوي سونامي افزايش سرطانهاي ناشي از مصرف قليان را بگيرد، اين درخواست با بيتوجهي وي مواجه شد. اما حالا آمارهاي خود وزارت بهداشت بر سونامي ترسناك افزايش مصرف قليان در جامعه صحه ميگذارد و لزوم اقدامي جدي را براي مقابله با اين آفت جديتر بيان ميكند.
خروجي منفي ستاد كشوري كنترل دخانياتوزير بهداشت نيز در اولين نشست ستاد كشوري كنترل دخانيات در دولت يازدهم با تأكيد بر اينكه تا به حال سياستها و تصميمات اين ستاد براي مبارزه با استعمال دخانيات موفق نبوده است، تصريح كرد: با توجه به آمار فزاينده مصرف دخانيات در كشور و طي سالهاي اخير، بايد مسيرمان در كنترل مصرف دخانيات و مبارزه با آن را تغيير دهيم.
دكتر سيد حسن هاشمي ضمن تأكيد بر تشكيل كميتهاي در ستاد كشوري كنترل دخانيات براي پيگيري اساسي اقدامات مربوط به اين حوزه خاطر نشان كرد: مهمترين تصميم اين جلسه ستاد، عزم جدي براي تغيير رويكردهاي گذشته به منظور مبارزه با استعمال دخانيات بود. بنا به تأكيد وي با برگزار كردن سالانه يك جلسه، نميتوان از كاهش عمر ناشي از استعمال دخانيات جلوگيري كرد همچنانكه حذف كامل توليد سيگار ميسر نيست.
دو برابر شدن مصرف سيگار طي 5 سالبه گفته هاشمي در طول پنج سال گذشته مصرف سيگار دو برابر شده و اين نشان ميدهد بايد از اشتباهات گذشته درس گرفت و از الگوهاي بينالمللي موفق استفاده كرد. وزير بهداشت افزود: در حال حاضر يك سوم سيگارهاي موجود در كشور از مسير قاچاق وارد شدهاند، در حالي كه اين روند به راحتي قابل كنترل است. وي افزايش ماليات بر سيگار را اقدامي مؤثر براي مبارزه با قاچاق آن دانست. معاون بهداشتي اين وزارتخانه نيز ضمن تأكيد بر لزوم افزايش قيمت و ماليات سيگار خاطر نشان كرد: افزايش 10 درصدي ماليات دخانيات باعث كاهش 4 درصدي مصرف دخانيات و كاهش 8 درصدي مصرف اين كالا ميشود. ضمن اينكه افزايش ماليات دخانيات به طور ويژهاي با كاهش مصرف جوانان و افراد بيبضاعت همراه است.
مصرف قليان هم دو برابر شده سياري با اشاره به افزايش بيش از دو برابري مصرف قليان در مقايسه با دورههاي قبل، نسبت به گرايش مصرفكنندگان قليان به سيگار و ساير مواد هشدار داد. به گفته وي در حال حاضر در ايران حدود 7 ميليون و 700 هزار نفر مصرفكننده انواع مواد دخاني هستند و 4 درصد از كل مرگ و مير بالاي 30 سال به مصرف دخانيات انتساب داده شده است. به باور سياري مصرف قليان در جامعه ريشههايي اجتماعي دارد؛ ارزش دانستن مصرف قليان، ضعف آگاهي لازم از مضرات آن و همچنين استفاده از قليان به عنوان يك وسيله تفنني و تفريحي، از يك سو و وجود نگاه اشتغالزايي ناشي از مصرف قليان از سوي ديگر، در كنار ضعف هماهنگيهاي بين بخشي باعث شده هر روز تعداد بيشتري از افراد جامعه به خصوص جوانان به مصرف قليان گرايش داشته باشند. اين در حالي است كه سالانه حدود 10 هزار ميليارد تومان در اثر استعمال دخانيات دود ميشود. معاون بهداشتي وزارت بهداشت با اشاره به مضرات دخانيات براي سلامتي افزود:علاوه بر سرطانهاي سر و گردن، دستگاه گوارش، دستگاه ادراري، سرطان خون و سرطانهاي زنان، بيماريهاي قلبي عروقي، بيماريهاي مزمن تنفسي و مشكلات مرتبط با باروري و سقط جنين از عوارض ديگر استعمال دخانيات محسوب ميشود.
به گفته رئيس هيئت مديره مبارزه با استعمال دخانيات كشور نيز متأسفانه قبح استفاده از قليان در خانوادهها از بين رفته و جزو ثابت وسايل پذيرايي برخي خانوادهها شده است. حجت الاسلام و المسلمين سيد حسن معين شيرازي با اشاره به بررسيهاي انجام شده روي شش ندامتگاه ترك اعتياد گفت: 100 درصد افرادي كه اعتياد داشتند در ابتدا سيگار مصرف ميكردند. وي با اشاره به قانون جامع كنترل و مبارزه با دخانيات كشور افزود: در مبارزه با استعمال دخانيات از بهترين قانون در دنيا برخورداريم اما بايد اجرا شود.
افزايش كيفيت سيگارهاي داخلي براي مبارزه با مصرف دخانيات!بنا به تأكيد وزير بهداشت، مبارزه با دخانيات تكليفي نيست كه صرفاً به عهده وزارت بهداشت باشد. وي با بيان اينكه وزارت بهداشت قرباني استعمال دخانيات است، افزود: بخش عمدهاي از اعتبارات ما صرف درمان بيماراني ميشود كه با سيگار زندگي كردهاند. به باور وزير بهداشت براي مبارزه با دخانيات، در كل كشور بايد يك عزم جدي وجود داشته باشد. قوه قضائيه، قوه مقننه، قوه مجريه و از همه مهمتر مردم بايد اين خطر را جدي بگيرند و روش خود را در مبارزه با دخانيات تغيير دهند. وزير دادگستري هم در اين جلسه اذعان كرد: تصميماتي كه تا به حال براي مبارزه با دخانيات گرفته بوديم، موفق نبوده و متأسفانه منجر به افزايش مصرف دخانيات به ويژه قليان شده است. در خصوص كاهش قاچاق نيز تا به حال توفيقات زيادي نداشتهايم.
به باور حجت الاسلام پورمحمدي خيلي از كالاهاي قاچاق متأسفانه از مسيرهاي مشخصي وارد كشور ميشود و ضعف گمرك در ورود كالاهاي قاچاق و اشتباه در قيمتگذاري محصولات دخاني نقش مهمي در بالا بردن انگيزه قاچاق دارد. مديريت شبكه توزيع دخانيات و بالا بردن كيفيت سيگارهاي توليد داخل، راهكار وي براي جلوگيري از قاچاق سيگارهاي وارداتي است! به باور پورمحمدي براي مبارزه با افزايش دوبرابري نرخ مصرف قليان بايد تفنن قليان را بين جوانان با جديت و دقت كنترل و برايش راهكار منطقي يافت. تا يافتن اين راهكار منطقي اما ممكن است همين حالا كه شما اين گزارش را ميخوانيد يك نفر ديگر با نخستين پك به سيگار يا قليان وارد اين منطقه ممنوعه شود.