جوان آنلاين: اعتياد به مواد مخدر يكي از
آسیب ها و معضلات اجتماعی شايع در عصر حاضر است كه سالانه قربانيان بي‌شماري ميگيرد
و هر روزه به تعداد آمار قربانیان آن در جهان افزوده می شود. افزایش این آمار به گونه یی است که يكي از سم‌شناسان معروف دنيا به نام« لودوينگ»
مي‌گويد: «اگر غذا را مستثني كنيم، هيچ ماده‌اي در روي زمين نيست كه به اندازه
مواد مخدر اين چنين آسان وارد زندگي ملت‌ها شده باشد».[1]
اعتیاد به مواد مخدر یکی از
مسایل مهم یک سده ی اخیر در ایران است هر چند که نمی توان از اعتیاد به دلیل
گستردگی و قدیمی بودن آن دیگر به عنوان یک مساله ی اجتماعی یاد کرد؛ ولی شیوع این
پدیده در بین جامعه ی زنان ایرانی موجب
بروز معضلات جدیدی برای جامعه و خانواده ها شده است که نیاز به یک واکاوی
از نظر روانشناختی و جامعه شناسی دارد.
هر پدیده ی اجتماعی زاییده
جامعه است و نمی توان آن را معلول یک علت دانست؛ اعتیاد زنان به عنوان یک معضل،
مانند دیگر مسایل اجتماعی زاییده عوامل گوناگون فردی، خانوادگی و اجتماعی می باشد
که آن را باید در سه سطح خرد، میانه و کلان در جامعه مورد بررسی قرار داد.
در سطح خرد جامعه یکی از
مهمترین عوامل تاثیر گذار بر گرایش زنان به مواد مخدر، ویژگی های فردی آنها است.
برخی از افراد جامعه به خودی خود دارای شخصیت ضد اجتماعی هستند در سازگاری با
هنجارهای جامعه دچار یک نوع تعارض هستند و برای نشان دادن این تعارض به روش های
مختلف روی می آورند. یکی از این روش ها اعتیاد به مواد مخدر است. از دیگر عوامل فردی
و محرک زنان برای گرایش به مواد مخدر احساس تنهايي است؛ به طوري كه بعضي
روانشناسان، اعتياد را بيماري تنهايي مي‌دانند. افرادي كه ارتباط مستحكمي با
ديگران (خانواده، دوستان، بستگان) ندارند و هميشه احساس تنهايي مي‌كنند سعی می
کنند با روش های مختلف خود را تسکین دهند. تعدی های جنسی و جسمی، مصرف برای تسکین
درد و ناآگاهی از آثار سو مواد مخدر از دیگر عوامل فردی و تاثیر گذار بر گرایش
زنان به مواد مخدر است.
اما از زاویه دید میانه نباید از نقش خانواده در گرایش زنان اعتیاد غافل شویم.
خانواده اولين محيطي است كه فرزندان را با باورها، ارزش‌ها و هنجارهاي جامعه آشنا
مي‌كند و به تدريج شخصيت فرزندان را بر اساس اين عناصر شكل مي‌دهد. اعتياد والدين
به سيگار يا مواد مخدر، موجب مي‌شود تا فرزندان، رفتار آسيبزاي آنها را الگو قرار داده
و روی به مصرف مواد افیونی مخدر بیاورند.
یکی از عواملی که فرزندان را از خانه زده می کند
و آنها را به دامن دوستانی ناباب سوق می دهد محیط ناآرام خانواده است در این شرایط
فرزندان ترجیح می دهندكه بيشتر اوقات خود را در خارج از منزل سپري نمايند و به جهت
كمبود محبت از سوي والدين، جذب محبت‌هاي ظاهري گروههاي منحرف شوند و با تحريك آنها
براي رهايي از سختي‌ها و مشكلات زندگي، به مصرف مواد مخدر روي آورند.
در برخی از مواقع نیز
شوهران معتاد از عوامل اصلی اعتیاد زنان به شمار می روند. این افراد برای آنکه در
موقع استعمال مواد مخدر از سرزنش و انتقاد همسر رهايي يابند، با روش های مختلف سعی
دارند آنها را نيز معتاد کنند.
در زمینه نگاه کلان نگر یکی
از مهمترین دلایلی که موجب شده است زنان روی به مصرف مواد افیونی بیاورند، فقر یا
رفاه بیش از حد زنان در خانواده است. عدم دسترسي به امكانات مالي و معيشتي، احساس
محروميت، ناكامي و افسردگي مي‌تواند زمينه ی اعتياد برخي زنان را ايجاد كند.
همچنين زناني كه به واسطه برخورداري از مال و ثروت و امكانات رفاهي فراوان، فرصت
بيشتري براي شركت در پارتيها، كافيشاپها يا انجام مسافرتهاي
تفريحي به داخل و خارج از كشور را دارند، به احتمال زياد در معرض اعتياد به مواد
مخدر هستند.
یکی دیگر از مهمترین زمینه
های گرایش زنان به مواد مخدر گروه دوستان است، این گروه بعد از خانواده، دومين عامل مهم و اساسي است كه بيشترين
تاثير را در شكلگيري شخصيت افراد دارد، اگر
افراد مختلف جامعه در انتخاب این گروه ها دقت لازم به عمل نیاورند ممکن است در
گرداب معضلات اجتماعی دچار شده که راه برون رفت از آن سخت است.
سبک جدید زندگی و توسل برخی
از زنان به مواد مخدر صنعتی برای تناسب اندام، یکی دیگر از عوامل افزایش میزان نرخ
اعتیاد در بین زنان است.
در پایان باید گفت اعتیاد
به عنوان یک معضل اجتماعی سبب می شود موقعيت و منزلت اجتماعي فرد تنزل پیدا کرده و او را به عنوان فردي معرفي مي‌كند
كه بي‌عاطفه، خودخواه، فاسد و داراي شخصيت نامتعادل و ناموزون است. اعتياد، نظام
خانواده را متلاشي نموده، درآمد خانواده و
جامعه را تقليل می دهد.
---------------
1- «پژوهشي درباره اعتياد»،
انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي،1367.
