از مجموع 43 بلایای طبیعی در جهان، احتمال وقوع 40 نوع آن در آذربايجان غربي دور از انتظار نيست و تا به امروز 26 مورد از این بحران های طبیعی در استان بوقوع پيوسته است.این استان دو هزار و 839 روستا دارد که از این تعداد 570 روستا در مسیر سیل، 57 روستا در فاصله 1.5 کیلومتری گسل های فعال زمین لرزه ای و 11 درصد روستاهای استان در پهنه بندی خطر شدید زلزله، قرار دارند.وقوع بحران های طبیعی در کنار داغ دار کردن عده ای از خانواده ها، سالانه خسارات جبران ناپذیری به کشاورزی ،ابنیه، تأسیسات و ساختمان های خدماتی استان وارد می کنند.با توجه به تنوع حوادث طبیعی در آذربایجان غربی و وقوع آن در سالهای متمادی به نظر می رسد باید صاحبنظران، کارشناسان و مدیران پیش بینی، پیشگیری و آمادگی های لازم را مد نظر قرار دهند.اجرای طرح های مطالعاتی و تجهیز امکانات مورد نیاز امدادی، نظارت بر ساخت و سازهای مردمی و دولتی، مقاوم سازی اماکن در معرض خطر، ترویج و گسترش فرهنگ مشارکت عمومی در اجرای طرح های کاهش ریسک و مقابله با حوادث طبیعی احتمالی نیز از جمله موارد دیگری هستند که توجه به آنها در حوزه مدیریت بحران در آذربایجان غربی ضروری به نظر می رسد.
***
سیل، زلزله، رانش زمين، صاعقه و تگرگ و گرد و غبار بیشترین فراوانی را در میان حوادث طبیعی استان به خود اختصاص داده اند.
امیر عباس جعفری، مدیرکل مدیریت بحران استانداری آذربایجان غربی با عنوان کردن مطالب فوق به خبرنگار جوان می گوید: بر اساس پایش های صورت گرفته 11 درصد روستاهای استان، در معرض زلزله شدید و57 روستای آذربایجان غربی در معرض رانش زمین قرار دارند.
وی از وقوع سالانه 20 زلزله با قدرت 3 ريشتر در امواج دروني زمين در مناطق مختلف استان خبر داده و می افزاید: با توجه به قرار گيري 724 روستا و 10 شهر استان بر روی گسل، اطلاع رسانی و ایجاد آمادگی در جامعه برای مقابله و کاهش آثار جبران ناپذیر زلزله ضروری است.
جعفری کمبود تجهیزات و امکانات لازم و همچنین پراکندگی روستاها را از مشکلات مدیریت بحران در روستاهای آذربایجان غربی برشمرد و تصریح می کند: ارائه آموزش های لازم در خصوص توجه به مولفه های پیشگیرانه از زلزله و همچنین بهسازی و مقاوم سازی روستاها از جمله مهمترین اقداماتی است که باید برای پیشگیری از تلفات زیاد در صورت وجود زلزله در تمام روستاهای استان به ویژه روستاهای با زلزله خیزی شدید به اجرا درآید.
وی می گوید: بر اساس تفاهم نامه منعقد شده بین سازمان همیاری ها و شهرداری های استان و مدیریت بحران کشور در روستاها نیز ستاد مدیریت بحران راه اندازی می شود و دهیاران به عنوان مدیر ستاد مدیریت بحران آن روستا و اعضای شورای اسلامی و رییس خانه بهداشت هر روستا به عنوان اعضای این ستاد انتخاب می شوند و با گذراندن دوره های لازم آمادگی کافی را به دست می آورند.
مدیرکل مدیریت بحران آذربایجان غربی از برگزاری دوره های آموزشی برای دهیاران خبر داده و تأکید می کند: دهیاران و شوراهای روستاها اولین و فعال ترین نیروها در آمادگی، مقابله و مواجهه با حوادث گوناگون هستند که باید با کسب اطلاعات و آموزش های کافی به عنوان بازوان توانمند اجرایی دولت نقش لازم را در مدیریت حوادث ایفا کنند.
جعفری ادامه می دهد: در کنار ایجاد آمادگی در مردم، 76 پروژه مدیریت بحران با 308 میلیارد ریال اعتبار در سطح استان در حال اجرا است که احداث دایک خاکی در ساحل رودخانه ارس، راه اندازی مرکز مدیریت بحران استان، خرید تجیهزات و ماشین آلات امدادی، هوشمند سازی سامانه های ضد تگرگ و لایروبی انهار و جابجایی روستاهای در معرض رانش از جمله این پروژه ها است .همچنین 33 درصد روستاهای استان مقاوم سازی شده و 22 دستگاه هوشمند ضد تگرگ هم تا پایان سال در نقاط مختلف نصب می شود.
ایمن سازی 80 روستای در معرض خطر
ایوب عزیزی، مدیرکل بنیاد مسکن انقلاب اسلامی آذربایجان غربی نیز در گفت و گو با خبرنگار ما می گوید: یکی از خدمات بنیاد مسکن انقلاب اسلامی آذربایجان غربی ایمن‌سازی و جابه جایی روستاهای در معرض خطر بلایای طبیعی همچون سیل و زلزله است.
وی با بیان اینکه یک هزار و 760 روستای آذربایجان غربی در معرض زلزله و 571 روستا در معرض سیل قرار دارد، ادامه می دهد: تا کنون 19 روستای در معرض مخاطرات طبیعی در آذربایجان غربی جابه جا شده و مطالعات جابه جایی 14 روستا نیز در حال حاضر در حال انجام است.
البته بنیاد مسکن، زمین مورد نیاز برای جابه‌جایی روستا را تامین کرده و در این راستا طرح تفکیکی آماده شده و بعد از تصویب طرح زمین به روستاییان واگذار می‌شود تا واحدهای مسکونی مقاوم در برابر خطر بلایای طبیعی احداث شود.
عزیزی با بیان اینکه تاکنون 80 روستای در معرض خطر استان ایمن سازی شده، خاطرنشان می کند: با انجام اقداماتی همچون لایروبی مسیر رودخانه ها، احداث دیوار ساحلی، ساخت مسیل، طراحی و ساخت واحدهای مسکونی مقاوم در برابر مخاطرات طبیعی و... روستاهای در معرض خطر بلایای طبیعی ایمن‌سازی می‌شود.
راه اندازی مرکز زلزله نگاری
در همین رابطه چندی پیش هادی بهادری، معاون امور عمرانی استاندار آذربایجان غربی در دوره آموزشی مدیریت بحران ویژه فرمانداران، از راه اندازی مرکز لرزه نگاری استان در آینده ای نزدیک خبر داده و گفته بود: 20 میلیارد ریال اعتبار، در راستای استفاده از تکنولوژی های نوین و ابزارهای پیشرفته و نصب سامانه های لرزه نگاری در استان اختصاص یافته است که امیدواریم با توجه به اختصاص این مبلغ، روند راه اندازی مرکز لرزه نگاری در استان با سرعت بیشتری دنبال شود.
بهادری بر وجود شناخت و تحلیل درست از نقاط ضعف و قوت موجود در حوزه مدیریت بحران تاکید کرده و افزوده بود: برنامه ریزی برای کاهش ریسک و مقابله با حوادث احتمالی و زیانهای ناشی از آن از مهمترین مبانی دانش امروز مدیریت بحران در دنیاست که ما نیز باید در این خصوص، آمادگی خود را افزایش دهیم.
بنابر گفته بهادری، در حال حاضر مطالعات کاهش ریسک لرزه ای در چهار شهرستان بزرگ آذربایجان غربی شامل ارومیه، خوی، مهاباد و سلماس انجام می شود که فرمانداران این شهرستانها، باید توجه بیشتری به اجرا و پیگیری این امر داشته باشند.
