بيماري نادر ALS اين روزها به يمن همراهي رسانهها و شبكههاي اجتماعي به موضوعي جهاني تبديل شده است. بيماري كه تخمين دقيقي از آمار مبتلايان به آن در جهان وجود ندارد. ريختن آب چند روزي است كه از طريق فيلمها و ويدئوهايي كه در شبكههاي اجتماعي به اشتراك گذاشته ميشود در بين چهرههاي شاخصي از بازيگران سينما و بازيكنان فوتبال ديده شده است. حركت نماديني كه بر خلاف نوع خارجي آن به كمك نقدي براي بهبود حال بيماران نميانجامد و تنها يك عكس يادگاري و چند لايك در فضاي مجازي همراه با دعوت سايرين به انجام اين كار تنها سودي است كه ايرانيان از انجام اين كار براي خود در نظر گرفتهاند.
اسكلروز جانبي آميوتروفيك را ميشناسيد؟!اولين پاسخي كه در جستوجوي نام بيماري als به دست ميآيد، اين است كه نام كامل اين بيماري اسكلروز جانبي آميوتروفيك است؛ بيماري عصبي كه مبتلا به آن به فلج عضلاني دچار شده و در نهايت خطر مرگ وي را تهديد ميكند. اين بيماري خاص آنقدر جامعه بيمارانش اندك است كه به جز استيون هاوكينگ فيزيكدان مشهور، هيچ نام شاخص يا مورد خاصي از اين بيماري گزارش نشده است.
تنها بعد از اينكه چالش آب يخ در ايران به يك رفتار سمبليك فيسبوكپسند تبديل شد، مشخص شد كه اصل اين حركت از نيوزيلند بوده و يك بسكتباليست كه خود دچار اين بيماري بوده است، اين چالش را به منظور جلب كمكهاي مردمي براي همدردان خود انجام داده است. كساني كه در خارج از كشور به اين چالش پيوستهاند، بايد يك سطل آب يخ روي سر خود خالي كنند و 10 دلار به حساب مشخص شده براي حمايت از بيماران واريز كنند، هر كس كه روي سرش آب يخ ميريزد از چند تن از دوستانش ميخواهد كه به اين كمپين بپيوندند، كساني كه دعوت شوند و نخواهند آب يخ روي سرشان بريزند بايد 100 دلار به همان حساب واريز كنند. در كشورمان مدتي است چالش خالي كردن آب سرد در بين چهرههاي شناخته شده، رسم شده، اما از آنجايي كه در ايران محل مشخصي براي حمايت از اين بيماران وجود ندارد، كساني كه به اين چالش پيوستهاند، تنها با خالي كردن آب سرد روي سرشان لذت خاص بودن و لايك (LIKE) گرفتن را تجربه ميكنند.
چالش آب سرد و خاكدر كنار چالش آب يخ كه طرفداران زيادي هم در ايران پيدا كرده است، حركت جهاني ديگري به نام «چالش يك سطل خاك» در حال شكلگيري است؛ چالشي كه در آن به جاي اينكه با ريختن آب يخ روي سر تلاش كنند حس و حال يك بيمار ALSرا درك كنند، با ريختن يك سطل خاك روي سر حس و حال مردم غزه را درك كنند كه با حمله اسرائيل به خانههايشان زير آوار باقي ميمانند.
در حالي كه درد و رنج مردم فلسطين از حمله اسرائيل همچنان ادامه دارد و بسياري از كشورهاي اروپايي در مسير كمك به مردم فلسطين سنگاندازي ميكنند و حتي از پخش آگهي كمك به مردم غزه به بهانه واهي رسيدن پولها به دست حماس جلوگيري ميكنند، كمپين يك سطل آب يخ به سرعت به مرحله سودآوري رسيده است.
محمد دروزه، بازيگر اردني يكي از چهرههايي است كه دعوت براي سطل آب يخ را با دليلي منطقي رد كرده است. دروزه از بنيانگذاران چالش يك سطل خاك است. او در ويدئويي كه منتشر كرده است، ميگويد: «من نميفهمم كه اين سطل آب چه ربطي به ما دارد؟ ميگويند براي يك بيماري است كه اسمش را نميدانم! بايد آب يخ روي سرمان بريزيم تا بتوانيم آنها را درك كنيم و مانند آنها شويم. ما كودكان غزه را داريم، آنها در خانههايشان نشستهاند و خانه روي سرشان آوار ميشود مانند اين. . . (سطل خاك را روي سرش خالي ميكند) اين احساس آنها است، ديديد»؟!
بعد از اين حركت بود كه در داخل فلسطين و خارج از آن، چهرههاي ديگري به اين چالش پيوستند، چالشي كه به ايران هم رسيده است.
علي ضيا، مجري تلويزيون كه ابتدا تصميم گرفته بود به چالش سطل آب يخ بپيوندد، تغيير نظر داده و اعلام كرده است ميخواهد در حمايت از مردم غزه، خاك بر سر خود بريزد. ضيا اعلام كرده است: در اين چند روز بسيار فكر كردم، فكر كردم به كودكاني كه غم ميان چشمهايشان موج ميزند و هديه دشمنان به آنها گلوله است و بمب و آوار. فكر ميكنم بايد به جاي آب روي سرم خاك بريزم، براي همدردي با كودكاني كه ميان خون و درد و آتش زندگي ميكنند، من چالش آب را پس ميگيرم و براي همدردي با كودكان غزه همه كار ميكنم.
يك سطل سرخوشي رسم كمك به ضعفا و درماندگان از آداب اجتماعي ريشهدار در تاريخ ما است. مراسم گلريزان كه در زورخانهها براي رهايي زندانيان دربند و رفع حوايج مالي گرفتاران برپا ميشده سابقهاي طولاني و همپايه فرهنگ پهلواني دارد. در سالهاي اخير هم به همت مراكزي چون كميته امداد امام خميني(ره) در مناسبتهايي چون شب عيد نوروز يا آغاز فصل مدارس جشنهاي نيكوكاري و عاطفهها برگزار ميشود و عوايد آن به نيازمندان تعلق ميگيرد. مؤسسات خيريه خصوصي نيز هر كدام با كمك هنرمندان برنامههايي را براي جمعآوري كمكهاي مردمي برگزار ميكنند.
مردم ايران با كمك به مستمندان و بيماران ناآشنا نيستند كه بخواهند فرهنگ اين كار را با كارهاي فانتزي چون خالي كردن سطل آب روي سرشان بياموزند. اينكه بخواهيم كمك به همنوع را كه در فرهنگ ما است با روشهاي غيرمعمول و غيرطبيعي چون سطل آب يخ بياميزيم، به شعور و فرهنگ مردم كشور خودمان توهين كردهايم كه انگار تا پيش از اين چيزي به عنوان فرهنگ كمك به درماندگان را نميشناختند. نيكي كريمي يكي از كساني است كه به اين چالش بيمعني جواب رد داده است. اين بازيگر در اينستاگرامش نوشته است: «ميشه تو اين كم آبي يك سطل آب رو هدر نديم و اگر قرار كمك كنيم خودمون يواشكي بريم به اين مراكزي كه تو كشورمون به كمك احتياج دارند، رسيدگي كنيم»؟!
به غزه توجه نكنيد مدتي بعد از آنكه كشتن بيرحمانه نوجوان سياهپوست در شهر فرگوسن امريكا موجي از اعتراض و تظاهرات را در پي داشت، رسانههاي امريكايي با سانسور شديد اين حركت اجتماعي، تصاوير سر بريده شدن يك خبرنگار را توسط نيروهاي داعش پوشش و مصاحبههاي متعددي با خانواده خبرنگار كشته شده انجام دادند. موج رسانهاي كه هنوز هم ادامه دارد و سعي دارد مانع شنيده شدن اعتراض سياهپوستان به تبعيضنژادي در امريكا شود.
هم اكنون نيز با گسترده شدن فشارها به رژيمصهيونيستي براي برداشت محاصره غزه و پايان كشتار فلسطينيان، رسانهها به دنبال آلترناتيوي بودند كه اين بيداري جهاني را تحتالشعاع قرار دهند. آلترناتيوي كه اين روز در قالب يك سطل آب يخ خودنمايي ميكند و تلاش ميشود كه كمك به مبتلايان به يك بيماري خاص در مقابل كشتار چندين ميليون انسان بيپناه كه مدتها است در محاصره نظامي، غذايي و دارويي زندگي ميكنند، پررنگ شود.