نخستين نمايشگاه اسكيس‌هاي معماري ايران به منظور نمايش آثار هنري هشت تن از هنرمندان سرشناس معاصر اين عرصه از جمعه 14 مرداد در كانون معماران ايران برپا شده است و تا 10 شهريور ميزبان تصويرسازان، طراحان، نقاشان، معماران، دانشجويان و علاقه‌مندان است. براي كساني چون امثال من نويسنده كه با معني واژه «اسكيس» آشنايي ندارند بايد بگويم اسكيس در لغت يعني طراحي سريع، اما مفهوم اسكيس در واقعيت، نشان‌دهنده تفكرات، اطلاعات و هدف يك معمار است. توضيح بيشتر آنكه اسكيس در واقع به معناي طراحي سريع، ساده و گويا از هر منظري مي‌باشد و چون صاعقه‌اي است كه به لحظه‌اي كوتاه، فضايي را در برابر ديدگان بيننده روشن و عريان مي‌سازد. اسكيس، پي رنگ و طرح اوليه هر تصوير است كه پيش چشم داريم و نسبت مستقيم با عمق نگاه و انديشه و قوت قلم طراح دارد و چگونگي نگريستن به پيرامون و پيرايه، عاري از تكلف و با قوت، ديده‌ها - و حتي ناديده‌ها - را بر صفحه منتقل كردن است. اولين گام موفقيت در اسكيس اين است كه صادقانه و بدون در نظر گرفتن هر واسطه‌اي شروع به طراحي كرده و تمام حس خود را روي كاغذ پياده كنيم. بسياري از معماران، فنون اسكيس خود را تا حدي گسترش مي‌دهند كه بتوانند ساختار اصلي، تيره - روشن و جزئيات يك اسكيس را سريع و با كمترين تلاش ارائه كنند. يكي از اين فنون، روش مؤلف است. روش‌هاي مقدماتي سريعي كه او در نحوه ارائه نهايي طرح‌هاي خود استفاده مي‌كند.
لحظه‌هاي شاعرانه معماران
لحظه‌هاي شاعرانه يك هنرمند معمار چه زماني است؟ لحظه‌اي كه نقاشي معمارانه بر صفحه كاغذي جان مي‌گيرد و معمار و طراح با عرق‌ريزان روح حاصل خلاقيت هندسي و افكارش را شكل عيني و واقعي مي‌دهد شاعرانه‌ترين لحظه‌هاي معمارانه شكل مي‌گيرند. اشكال در آغاز مبهم و گنگ و غيرواقعي هستند اما رفته‌رفته عيني‌تر و واقعي‌تر و واضح‌تر مي‌شوند. همچون ساير آثار هنري خطوط اوليه بارها صيقل مي‌خورند و اين صيقل خوردن‌ها و حذف خطوط نامناسب آنقدر ادامه مي‌يابد تا طرح دلخواه معمار شكل بگيرد.
پيشينه اسكيس در معماري ايراني
بشر از ابتداي تاريخ و از دوران غارنشيني تا به امروز كه در ساختمان‌هاي چند ده طبقه سر به فلك كشيده و مدرن زندگي مي‌كند همواره با معماري همراه بوده و به نوعي از مزايا و مواهب آن بهره‌مند بوده است. اما جاي اين سؤال قطعاً براي خواننده باقي است كه نقاشي كشيدن براي برنامه‌ريزي و طراحي بناها از چه زماني آغاز شد؟
براساس تحقيقات موجود نخستين نقاشي معمارانه موجود، پلان باغي است متعلق به مصريان باستان كه در 2100 سال قبل از ميلاد مسيح روي سنگ حكاكي شد و در واقع مي‌توان گفت تقريباً همان باغي است كه جلوي معبد «ال‌دير» در ممفيس ساخته شده است. با اغماض از وجود برخي آثار و شرح آنها در تمدن يوناني، در تمدن اسلامي - ايراني هم با اتكا به تحقيقات موجود تا پيش از دوره صفوي نقاشي معمارانه ديده نشده است، اما درعين حال نمي‌توان منكر اين موضوع بود كه معماران خوش‌نقش ايراني براي بناكردن بناهاي باشكوهي كه امروز شكوه و جلال مهندسي پيچيده و معماري شگفت‌انگيز آن كه هويت ايراني و تمدن اسلامي را به رخ مي‌كشد و موجب فخر و مباهات ما در جهان است؛ بدون نقشه راه و ايجاد نماي آن دست به احداث چنين بناهايي زده باشند. دبير نخستين نمايشگاه اسكيس‌هاي معماري ايران در اين باره مي‌گويد: «نخستين بار يك استاد معماري ايراني در زمان ساخت قصر عالي‌قاپو چندين «مقطع» از بنا رسم نموده و ارتفاع مناسب را براي پله‌ها محاسبه كرده است.» اين در حالي است كه مادر ساير بناهاي تاريخي، شاهد نقص در اندازه و ارتفاع پله‌هاي ساختمان‌ها و عمارت‌ها هستيم. اين ساختمان، نخستين ساختمان بلند مرتبه ايراني و حاصل معماري ايراني محسوب مي‌شود كه داراي هفت طبقه است. «جواهريان» با اشاره به اولين نقاشي معمارانه كه توانسته بيابد مي‌‌افزايد: «نخستين نقاشي معمارانه‌اي كه توانستم پيدا كنم پلان باغ فرح‌آباد در اصفهان است كه تقريباً در همان زمان از كتابخانه ملي فرانسه سر درآورد.»
گنجينههاي ايراني پربار و پرحجم
خانم جواهريان درباره راه‌اندازي اين جشنواره مي‌گويد: ايده راه‌اندازي اين جشنواره وقتي شكل گرفت كه به دادگاه بين‌المللي لاهه رفتم. در آنجا مسئول بودم كه نقاشي‌هاي معماراني كه موزه هنرهاي معاصر قبل از انقلاب خريداري كرده بودند را ارزيابي كنم. چاپ‌هاي بسيار خوبي از اين نقاشي‌ها ديدم. آثاري از مايكل گريوز، پيترز آيزرمن و روبرت استرن هم آنجا بود كه فهميدم اسكيس‌هاي معماران خودمان هيچ دست‌كمي از آنها ندارند و به اين فكر افتادم كه چه خوب مي‌شد اگر موزه‌هاي خودمان هم اسكيس‌هاي معماران ايراني را براي گنجينههاي شان خريداري مي‌كردند. وي در ادامه درباره آثاري كه در اين نمايشگاه به نمايش در‌آمده است مي‌گويد: در اين نمايشگاه آثاري از حسين امانت، برنده مسابقه طراحي برج آزادي و همچنين بناهاي ساختمان مركزي ميراث فرهنگي و موزه ملي ايران، نادر اردلان مسئول چند پروژه نمادين مثل استاديوم 100 هزار نفري آزادي و دانشگاه امام صادق(ع)، ايرج كلانتري برنده و رتبه اول ساختمان جديد شركت نفت ايران و فرودگاه بين‌المللي امام خميني (ره)، بهرام فريور صدري مؤسس بزرگ‌ترين مشاوران شهر‌سازي ايران و طراح جامع طرح‌هايي مثل طرح جامع كرمان و بندرعباس نام برد كه آثارشان در اين نمايشگاه در معرض ديد بينندگان قرار گرفته است. علي‌اكبر صارمي طراح ساختمان‌هاي شاخصي مثل سفارت‌‌هاي ايران در تيرانا، آلباني و الجزاير، فرامرز شريفي استاد و داور مسابقات و جوايز معماري، حسين شيخ زين‌الدين طراح سفارت ايران در ژاپن و فريدون بدر استاد معماري و نقاش از ديگر استاداني هستند كه آثارشان در اين نمايشگاه چشم‌هاي بينندگان را مي‌نوازد. جواهريان درباره جهت‌گيري اصلي اين نمايشگاه مي‌گويد: در اين نمايشگاه نگاه من به معماري نيست و معماري اين آثار را قضاوت نمي‌كنم؛ بلكه به سبك‌هاي نقاشي پديد آمده كه كار دست معروف‌ترين هنرمندان‌مان است مي‌پردازم. اين نمايشگاه فقط به پروژه‌هاي معمارانه مي‌پردازد و شامل هر نوع اسكيس از مناظر و ابنيه و حتي پورتره يا طبيعت بي‌جان نمي‌شود. معماراني هم كه انتخاب شده‌اند اكثراً شاگردان مرحوم سيحون هستند كه واقعاً استاد نقاشي بود.
