سيب زميني در جایگاه چهارم جهانی
نخستین جایی که سیب زمینی در آن کاشته شد، روستای پشند در استان البرز بود به همین دلیل همچنان سیب زمینی پشندی در ایران معروف است.
سیب زمینی مهمترین محصول زراعی با تولید حدود ۳۳۰میلیون تن در حدود ۱/۱۹ میلیون هکتار، در حال حاضر پس از گندم، برنج و ذرت در مرتبه چهارم جهانی قرار دارد. سازگاری این گیاه با شرایط آب و هوایی مناطق مختلف به گونه‌ای است که هم اکنون در بیش از ۱۴۰ کشور جهان، سیب زمینی تولید می‌شود ودراين ميان سهم كشورمان سالانه در چيزي حدود 5مليون تن است.
محمدرحيم نيازي رییس هیات مدیره انجمن ملی سیب زمینی ایران در خصوص ميزان توليد سيب زميني مي گويد: به دلیل وجود شرایط آب و هوایی مناسب در سال زراعی جاری، پنج میلیون و ۲۰۰ هزار تن سیب زمینی در کشور به دست آمده است.
طبق آمار مصرف سالانه سيب زميني در ميان خانواده هاي ايراني 3تن در سال است كه به طور متوسط هرايراني در سال45 كيلوگرم ازاين ماده غذايي استفاده مي كند اما باقي محصول توليد شده بايد با تبديل به مواد غذايي ديگر به مصرف برسد.
محصول سیب زمینی در صنایع کشور برای تولید چیپس و پودر خشک کاربرد دارد ودر خانواده به صورت تازه خوري وپوره مصرف مي شود اما در کشورهای پیشرفته دنیا این محصول در صنایع شیرینی سازی، شکلات سازی و بیسکویت سازی استفاده مي شود.
محصولي كه روي دست مانده
استان همدان يكي از قطب هاي توليد سيب زميني در كشور است و شهرستان بهار و بخش ها و روستاهای تابعه آنها جزو مناطق اصلی کشت این محصول به شمار مي رونداما دردوسه سال اخيربرخي مشكلات سبب شده تا رغبت كاشت سيب زميني دربين كشاورزان این منطقه ازبين برود.در این میان يكي از مشكلاتي كه سيب زميني كاران اين منطقه به شدت از آن گله دارند قيمت بالاي هزينه ها براي توليد اين محصول است.
كشاورزان بهاري دراين خصوص مي گويند: هزينه بالاي تامین بذر، کودشیمیایی، ماشین آلات، دستمزد کارگر و حمل و نقل باعث شده تاكاشت سيب زميني برايمان مقرون به صرفه نباشد.
قيمت خريدتضميني سيب زميني نيز يكي از معضلات سيب زميني كاران است، هم اکنون قیمت تمام شده هر کیلوگرم سیب زمینی برای كشاورزان بین ۲۶۰ تا ۳۰۰ تومان است، در حالی که براساس قیمت خرید تضمینی، هر کیلوگرم از این محصول با قیمتی بین ۱۵۰ تا ۱۶۰تومان خريداري مي شود که این قیمت نه تنها سودی برای تولید کنندگان ندارد بلکه موجب ضرر آنان نیز مي شود.
جای خالی روش مکانیزه
سالانه 5میليون تن سيب زميني در كشور كاشت مي شودكه به دلیل عدم استفاده از ارقام با کیفیت و کمباین‌های ويژه برداشت محصول، سالانه بیش از ۲۰ درصد این محصول جزء ضایعات به شمار می‌رود.
درحال حاضرکاشت، داشت و برداشت محصول سیب زمینی در سراسر کشور و اجرای عملیات بذرپاشی، کوددهی، خاک پاشی به صورت ۱۰۰ درصد مکانیزه انجام می‌شود.
با اين وجود هنوزبه دلیل نوع خاک کشور (خاک رسی) در برداشت محصول از کمباین ویژه برداشت محصول سیب زمینی استفاده نمی‌شود که این یکی از مشکلات به شمار می‌رود.
البته عدم اجرای عملیات سورتینگ (جداسازی) از دیگر مشکلات این بخش است چرا كه در اجرای عملیات سورتینگ به صورت مکانیزه محصول سیب زمینی با شکل مناسب و بدون هیچگونه زخم و خراشی جداسازی می‌شود که این نیز برای بازار داخلی و خارجی بسیار قابل اهمیت است.
در حال حاضر این عملیات در کشور به صورت ۱۰۰ درصدي انجام نمی‌شود، بلکه توسط کشاورزان به صورت چشمی اتفاق می‌افتد. بنابراین در بازار مصرف داخلی شاهد محصول زخمی و خراشیده هستیم.
نبود صنايع تبديلي وسردخانه
در حالي كه امروزه صنايع تبديلي در ارزش آفرینی برای محصولات از اهميت ويژه اي برخودار است اما جاي اين صنايع در بين محصولات ايراني مخصوصا ازنوع كشاورزي بسيار خالي است.
مدیر صنایع تبدیلی جهاد کشاورزی استان همدان در این زمینه مي گويد: سیب زمینی توليد شده در استان به صورت تازه خوری مورد استفاده قرار مي گيرد و بخشی دیگر نيز به شهرهاي ديگر فرستاده مي شود.
رضا شهسواري ادامه مي دهد: در ارتباط با فرآوری سیب زمینی فعالیتهایی در استان انجام شده و یک واحد نشاسته سازی در بهار احداث و به بهره برداری رسید اما به دلیل مشکلات فعالیت آن متوقف شد.
مدیر صنایع تبدیلی جهاد کشاورزی استان همدان مي گويد:همچنین دو واحد دیگر از سازمان صنعت، معدن و تجارت مجوز گرفتند که به دلیل مشکلات مدیریتی و اقتصادی فعالیت آنها متوقف شد.
وی می افزاید :جهاد کشاورزی از افرادی که در این زمینه سرمایه گذاری می کنند حمايت مي كند.
شهسواری درخصوص رفع مشکل فرآوری سیب زمینی نیز مي گويد: این پروسه باید از مزرعه شروع شود و پیشنهاد می شود کسانی که می خواهند فرآوری سیب زمینی انجام دهند محصول را خودشان در مزرعه تولید کرده ودر همانجا نيز فرآوري كنند.
مدیر صنایع تبدیلی جهاد کشاورزی استان ادامه مي دهد:در خصوص نگهداری سیب زمینی بطور جدی کار شده است چرا که سیب زمینی تابستانه زودرس و قابلیت نگهداری پایینتری دارد وبايد 450 هزار تن سیب زمینی تابستانه برداشت شده را فورا وارد بازار كرده تا فاسد نشوند.
وی با بیان اینکه سیب زمینی پاییزه قابلیت نگهداری بالایی داشته و بصورت ذخیره شده استفاده می شود افزود به همين دليل تا پایان سال 94،انبارهايي با ظرفیت 300 هزار تني به بهره برداری مي رسد.
شايعه اي كه تكذيب شد
چندي پيش شايعه اي در ميان كشاورزان همداني شايع شد كه جهاد كشاورزي استان تصميم دارد كشت سيب زميني در استان را ممنوع كند اما بلافاصله اين خبرتكذيب شد.
رضا شهسواري مدیر صنایع تبدیلی جهاد کشاورزی استان همدان با تکذیب اين شايعه مي گويد: حذف تولید سیب زمینی در استان از برنامه های سازمان جهاد کشاورزی نیست بلكه روی مباحث دیگر مانند تغییر الگوی کشت از جمله کاهش سطح اراضی، بالا بردن کیفیت محصول، جایگزین کردن ارقام پرمحصول و کاهش تعداد نوبت های کشت تمرکز کرده ایم که باعث افزایش سرمایه گذاری مي شود.
لذا با حل مشكلات پيش روي كشاورزان همداني اميد مي رود توليد سيب زميني به روزهاي شكوفايي خود نزديك شود.
