اصولاً هرچند فرهنگ اهميت و حساسيت زيادي دارد اما با اين وجود خيلي‌ها خود را متولي فرهنگ مي‌دانند بي‌آنكه تخصص يا تعهدي در اين مسئله داشته باشند. كشور ما با وجود قدمت و غناي فرهنگي كه دارد، بعضاً شاهد ورود غيرعلمي و غيرتخصصي در مباحث فرهنگي هستيم و بسياري از ابزارهاي تأثيرگذار عرصه فرهنگ نيز ناديده گرفته شده است به اين معنا كه اگر در عرصه رسانه بتوانيم به كمك ساخت مستندي خوش‌ساخت، در حوزه فرهنگ به خوبي وارد شويم نه تنها تأثيرگذاري فرهنگي به دنبال دارد، بلكه گاه تأثيرات وسيع در حوزه‌هاي سياسي، اعتقادي، علمي و اقتصادي نيز در برخواهد داشت. در مقابل يك مستند مي‌تواند تأثير منفي در جامعه بگذارد مانند مستند خارجي «راز» كه خرافه‌گرايي را در كشور ترويج كرد؛ چنانچه بعد از پخش اين مستند، مخاطبان زيادي به خصوص نوجوانان و جوانان را به خود جذب كرد و متعاقباً فروش بالاي كتاب «راز» باعث شد تأثيرات نامطلوبي به همراه داشته و باعث ترويج خرافه‌گرايي و كسب و كار عرفان‌هاي كاذب شد.
اما مستندهاي علمي بي.بي.سي خيلي‌ها را به مباحث مختلف علمي علاقه‌مند كرد از جمله مستندهاي «حيات‌وحش» اين شبكه كه مشتاقان زيادي دارد. مستند «حيات وحش ايران» در دهه 70 در شرايطي به صورت هفتگي از بي. بي. سي پخش مي‌شد كه هيچ كس انتظار نداشت اين مستند بتواند با سريال‌هاي پربيننده آن زمان نه تنها رقابت كند، بلكه ركوردشكني هم داشته باشد. مستند «امام روح‌الله» كاري از شبكه تلويزيوني المنار هم توانست بسياري از جنبه‌هاي ناگفته و ناشناخته حضرت امام را براي مردم بازگو كند و فتح بابي در جريان مستندسازي‌هاي تلويزيوني با چنين شيوه‌اي باشد. مستند شهيد ادواردو آنيلي از ديگر مستندهاي تأثيرگذار 30 ساله انقلاب بود كه نه تنها در ايران، بلكه دركشورهاي مختلف توانست اثرات خوبي برشيعه و غيرشيعه بگذارد؛ به‌شكلي‌كه بنا به گفته رفيع‌الدين رئيس حزب شاخه جوانان كمونيست روسيه كه اخيراً مسلمان شده است اين مستند دو فريضه خمس و زكات را بين مسلمانان روسيه رواج داد و بعد از پخش آن خيلي‌ها با علاقه نسبت به اسلام و تشيع ورود پيدا كردند.
مستند برادران اميدوار كه اثري شاخص و نادر از اين برادران جهانگرد است. اين مستند نه تنها تاريخ و قوم‌شناسي را به زيبايي معرفي كرده، بلكه مايه افتخار ايرانيان در جهان هم شده است. مستند «براي آزادي» درباره انقلاب اسلامي هم از زيباترين و مؤثرترين مستندهايي بود كه به روايت پيروزي انقلاب ايران پرداخت و بعد از سال‌ها با وجود پخش‌هاي مكرر، هنوز هم تازه و تأثيرگذار است. مجموعه مستندهاي «روايت فتح» ساخته شهيدآويني نگارنده و حافظ ميراث فرهنگي و تاريخي دفاع مقدس ما بود. مستند شهيد باقري با نام«آخرين روزهاي زمستان» هرچند بودجه هنگفتي را به خود اختصاص داد اما انصافاً به دليل سبك جالب و جديد در كارمستندسازي توانست براي اولين بار در نوع خود، دين صنعت مستندسازي كشور را به شهدا و مشاهيرمان ادا كند.
اما سؤال آن‌جاست كه چرا اهتمام چنداني از سوي مسئولان و مدبران كشور در توليد مستندهاي فاخر، مؤثر ملي و بين‌المللي وجود ندارد؟! چرا بايد مستندي سه سال در آرشيو بماند تا تصميم گرفته شود آن را پخش كنند يا نه؟! درست است كه در جشنواره سينما «حقيقت» و شبكه «مستند» در همين مسير تشكيل شده است و البته تا حد زيادي توانسته اين سري فيلم‌ها را از مهجوريت بيرون بياورد، اما حرف ما بر سر مستندهاي خنثي و بي‌اثر و ناتوان يا آماتوري نيست كه جنبه آموزشي دارند، بلكه لزوم نگاه دوباره به مستندهاي فيلم‌سازان با پوشش ملي و بين‌المللي است كه قدرت بالاي تأثيرگذاري دارند؛ چراكه تنها يك فيلم ساده مستند نيستند و مي‌توانند موج عظيمي از اثرگذاري را ايجاد كنند.
