در شهر‌هاي بزرگي مانند تهران به راحتي مي‌توان در هنگام عبور از خيابان‌‌ها، مخصوصاً خيابان‌هاي بخش مركزي شهر به سالن‌هاي متعدد سينما برخورد كه سال‌هاست تعطيل شده يا تغيير كاربري داده‌اند. از برخي از سينماها هم تنها نامي برجاي مانده چون ساختمان قديمي آن تخريب و بناي جديدي با كاربري جديد جايگزين آن شده است. اين وضعيت كم و بيش در شهرستان‌ها هم ديده مي‌شود. براي نمونه كرمانشاه حدود سه دهه پيش 14 سالن سينما داشت كه بعد از تهران، يكي از پرسالن‌ترين شهرستان‌ها به شمار مي‌رفت، اما اكنون از آن تعداد فقط سه سينما فعال هستند.
سالن‌هاي سينما دچار مرگ تدريجي شده‌اند؛ مرگي كه ناشي از عدم صرفه اقتصادي سينماداري در كشور است. عوامل دخيل اقتصادي كه يك سينمادار را مجبور مي‌كند تا سينماي خود را تعطيل يا واگذار كند، متعدد است. بخشي از اين مشكلات به كاهش ميل به تماشاي فيلم در سينماها و افت فروش گيشه باز مي‌گردد كه محل اصلي درآمد سينمادار و به قولي محرك اصلي چرخه اقتصادي سينما است. اما بخش ديگري كه كمتر مورد توجه قرار مي‌گيرد، نبود حمايت‌هاي دولتي از سينماها براي ادامه حيات اين محيط‌هاي فرهنگي است.
فيلمسازان ايراني در برخي از آثارشان به مشكلات صنف خود پرداخته‌اند. مثلاً داريوش فرهنگ در «دو فيلم با يك بليط» به مشكلات سياهي لشكرها و بيمه نبودن بازيگران پرداخت. ضياءالدين دري در«سينما سينما است» به علاقه مردم به بازيگري و دردسر‌هاي اين شغل مي‌پردازد. داريوش مهرجويي در فيلم «ميكس» به سراغ مشكلات تدوين و لابراتوار فيلم رفته است و بهرام بيضايي در فيلم «وقتي همه خوابيم» مناسبات پشت پرده سينماي ايران را به تصوير مي‌كشد.
در آخرين نمونه از اين فيلم‌ها مسعود كيميايي به سراغ سوژه‌اي رفت كه حرف دل بسياري از اهالي سينما بود، با آنكه در كشاكش داستان فيلم، عملاً دغدغه اصلي فيلمساز به حاشيه رانده شد. كيميايي در فيلم «متروپل» گرفتاري‌هاي يك سينمادار را به نمايش مي‌گذارد كه درگير تغيير كاربري آن به سالن بيليارد و انبار فروش موتورسيكلت است؛ سينماداري كه نمي‌خواهد سالن سينماهايش را به خريداري كه مي‌خواهد آن را خراب كند، بفروشد. تصويري كه كيميايي از مشكلات يك سينمادار به نمايش گذاشته، قرابت زيادي با حال و روز سينمادار‌هايي دارد كه نمي‌دانند آينده شغلي‌شان چگونه رقم خواهد خورد.
محمد قاصد اشرفي، رئيس انجمن سينماداران درباره برخي از مشكلاتي كه اين صنف با آن دست و پنجه نرم مي‌كنند، مي‌گويد: مشكلات مالي سالن‌هاي سينما تا حدي است كه بسياري از سالن‌ها دست به گريبان بانك‌ها و حتي در مزايده بانك هستند. اشرفي با مخاطب قرار دادن رئيس سازمان سينمايي ميافزايد: حداقل انتظار ما از يك مدير فرهنگي ايجاد آرامش بين اصناف است، در حالي كه اختلافات درون صنفي همچنان پابرجاست و هنوز تعدادي از اصناف موفق به جذب در سينما نشده‌اند كه اين عملكرد مثبت محسوب نمي‌شود. اما بخشي از مشكلات سالن‌هاي سينما در پرداخت‌هايي است كه آنها در قالب ماليات يا عوارض پرداخت مي‌كنند. در حالي كه معمولاً فعاليت‌هاي فرهنگي در كشور از معافيت‌هاي مالياتي برخوردار هستند، سينمادارها مجبورند هنوز ماليات بدهند و عوارض پرداخت كنند. رئيس انجمن سينماداران در اين باره مي‌گويد:حجت‌الله ايوبي در زمان تصدي دو وعده داد؛ يكي بخشيدن 5درصد عوارض شهرداري و ديگر بخشيدن 8درصد ماليات كه هنوز هيچ يك از اين دو عملي نشده است.
وي عنوان مي‌كند: اگر اين اتفاق رخ مي‌داد علاوه بر سالن‌هاي سينما، اين مبلغ وارد چرخه توليد مي‌شد و به صاحبان فيلم‌ها نيز كمك بسياري مي‌كرد. اشرفي ميافزايد:وزارت ارشاد با توجه به حجم بالاي كاري، نمي‌تواند تمام مشكلات موجود را رفع كند، بلكه نهادهاي ديگر همچون فرمانداري‌ها و بالاخص شهرداري مي‌توانند كمك شايان توجهي به حل معضلات سالن‌هاي سينمايي داشته باشند.
در حالي كه دولت هر ساله چتر حمايتي خود را بيش از گذشته بر سر بخش فرهنگ مي‌گستراند، غفلت از سالن‌هاي سينما تعجب‌انگيز به نظر مي‌رسد. هم اكنون وزارت ارشاد با هزينه سنگيني سينماها را به سيستم پخش ديجيتال مجهز كرده است و بعد از چندين دهه، تغييري در كيفيت پخش فيلم‌ها در سينماها رخ داده است. اين اتفاق را مي‌توان به فال نيك گرفت اما اين كمك به تنهايي نمي‌تواند ضامن بقاي يك سينما باشد. آن طور كه اشرفي مي‌گويد، انتظار معافيت‌هاي مالياتي و بخشيدن عوارض شهرداري مي‌تواند كمك شاياني به سينمادارها بكند.
اگر قرار است سينما به عنوان محيط فرهنگي فعاليت كند، همه نهادهاي ذي‌ربط بايد در حد توان خود، سينمادارها را در باز نگهداشتن سالن‌هاي سينما ياري كنند. با توجه به اينكه روز ملي سينما را پيش رو داريم، خبر اعمال اين معافيت‌ها مي‌تواند هديه خوبي به اهالي سينما و دوستداران هنر هفتم باشد.
