حجتالاسلام روحالله افشار، از دفتر حوزه علميه قم است كه در كنار فعاليت حوزوي و ديني، در عرصه هنر صنايع دستي هم دستي دارد و آثار متعددي در رشته مشبك قرآني خلق كرده است اما پرداختن به هنر مشبككاري و خوشنويسي، او را از دروس حوزه بازنگذاشته؛ چنانچه درحال حاضر كارشناسي ارشد رشته تخصصي تفسير و علوم قرآن را دارد و به علوم قرآني فوقالعاده مسلط است. حجتالاسلام افشار تاكنون در نمايشگاههاي متعدد داخلي و خارجي حضوري فعال داشته است.
از چه زماني وارد اين كار هنري شديد؟
تقريباً دو، سه سالي است كه توفيق داشتهام در رشته هنري مشبككاري بهصورت حرفهاي فعاليت داشته باشم.
محور آثاري كه در زمينه مشبك قرآني داريد چيست؟
با توجه به اينكه من خودم حوزوي هستم و آشنا به علوم قرآني، دوست دارم با هنر مشبككاري قرآني آيات قرآني را ترويج كنم براي همين عمده كارهاي ما آيات قرآن است و سورههاي كوچك يا شاخص قرآن را مشبككاري ميكنيم بهخصوص آيهالكرسي. با چوبهاي رنگي قهوهاي تيره يا روشن سعي ميكنيم متناسب با خود آيه، سفارشات را قبول ميكنيم يا براي سازمانها، ارگانها يا مدارس آماده ميكنيم.
شما حوزوي هستيد و مجبوريد بيشتر وقت خود را صرف مطالعه و تحقيق كنيد. آيا روي آوردن به كار هنري وقتگير نيست و مانع تحصيل نميشود؟
حقيقت امر را بخواهيد من قبل از اينكه وارد حوزه علميه و تحصيلات مربوط به آن شوم، مشبككاري ميكردم. در دوران دبيرستان با دوستانم به صورت ابتدايي اين كار را شروع كرديم. وقتي وارد حوزه شدم ديگر اصلاً وقت و فرصتي نبود تا بخواهم كار مشبك را دنبال كنم تا سالهاي چهارم و پنجم حوزه كه رسيدم ميديدم دوستان روحاني باتجربه در فعاليت تبليغي كه دارند از هر هنري كه از قبل ياد گرفته بودند استفاده ميكنند. براي مثال كسي كه سابقه فعاليت در گروههاي سرود و جمعخواني را داشت حالا در تبليغ سرودخواني كار ميكرد يا كسي كه صداي خوشي در تلاوت قرآن داشت، برنامه تلاوت قرآن ميگذاشت و داستانگويي يا صنايع دستي و... هر چه بلد بودند را ماهرانه بهعنوان مكمل اثرگذار در كار تبليغي استفاده ميكردند؛ برهمين اساس اين ايده به ذهنم رسيد كه بتوانم من هم از هنري كه بلد هستم استفاده كنم و كارگاههايي را در همان شهرها و روستاهايي كه ميروم چه محروم و چه غيرمحروم تأسيس كرده و سعي كنم افراد را با اين هنر آشنا كنم. در واقع توانايي كه دارم را به ديگران انتقال بدهم. بعد ازچند نوبت تبليغ كه به نوعي آشنايي دوباره خودم به معرق بود وقتي به قم برگشتم تصميم گرفتم تا محور كارهاي تبليغيام را روي كارهاي مشبك قرار بدهم. الحمدلله امروز بعد از چند سال استقبال مخاطبان از اين كار خوب بوده است.
فكر ميكنيد علت اين استقبال بالا به چه دليل است؟
خب كار هنر صنايع دستي براي مردم جذابيت دارد و هنرمندان مشبككار حرفهاي زيادي هم هستند كه كارهايشان با استقبال بالاي مردم مواجه است ولي به دليل اينكه من در كسوت روحاني هستم و مشغول كار هنري مشبك قرآنم برايشان جالبتر است زيرا ميبينند كه در كنار درس و منبر و تبليغ دين به صنايع دستي هم روي آوردم و البته كاري كه انجام ميدهم هم مربوط به دروس حوزوي است يعني آيات قرآن و اسامي ائمه معصومين. براي همين استقبال خوبي از كارها شده است.
پرداختن به مشبككاري مانع تحصيلات شما نبوده است؟
نه اصلاً. طلبهها هم مانند ساير محصلان، در زمان تعطيلي حوزهها اوقات بيكاري دارند كه ياصرف مطالعه ميكنند يا اينكه به بقيه كارهايي كه ميخواهند ميپردازند، من هم روزهاي تعطيلي پنجشنبهها و جمعهها را به اين كار اختصاص دادهام. در ماه دو سه روزي را حتماً به مشبككاري مشغول هستم. شما اگر به هر رشته جنبي برويد مطمئناً از درس مجبوريد كم كنيد ولي بايد ببينيد كه اين مسئله ارزش دنيا و آخرتي دارد يا نه. من وقتي ميخواستم اين كار را كنار تحصيلم به كار ببرم با استادان مشورت كردم همين را به من گفتند. خدا را شكر از لحاظ معنوي و مادي برايم خوب بوده است و ارزش داشته تا به اين هنر مشغول شوم.
به نظرشما راز ماندگاري يك اثر هنري در چيست؟
كارهاي قرآن در هر حوزهاي بايد يك سري ساعاتي باشد كه ساعات آرامي باشد مثلاً نيمه شب يا اوايل صبح كه يك آرامش نسبي وجود دارد و از همه مهمتر كار اگر با حضور قلب و ياد خدا باشد، ماندگار ميماند. من زيباترين كارهايم هرچند ساده وكمهزينه است اما به دليل اينكه با وضو كار كردم هم براي خودم اثرگذار بوده و هم احساس كردم مخاطبانم بيشتر آن آثار را دوست داشتند و كارهايي از اين دست ماندگار شده است. در همه رشتههاي هنري همين شرايط است زيرا هنر روح را جلا ميدهد و اگر اخلاص باشد و زمان خوبي انجام بشود مطمئناً اثر ماندگاري زيادي دارد. وقتي جنبه مادي آن را نگاه نكند و كار با حوصله و آرامش باشد.
عكسالعمل استادان حوزه نسبت به كار مشبككاري شما چگونه بوده است؟
سالهاي اولي كه در نمايشگاههاي قرآن يا نمايشگاههاي ديگر من را با كسوت روحانيت ميديدند كه مشغول مشبككاري هستم به دليل اينكه هنوز فرهنگسازي نشده بود مقداري كدورت و ناراحتي بود كه مناسب يك طلبه نيست با لباس روحانيت بيايد و مشغول كار جانبي ازاين دست بشود. بعد وقتي به آنها هديهاي از كارهاي مشبك قرآني ميدادم راغب ميشدند و در نمايشگاههاي بعدي كه من را ميديدند خودشان از من هديهاي ميخواستند و دوست داشتند تا اثري داشته باشند حتي اگر چند روزي نبودم سراغم را ميگرفتند و جوياي حال بودند. اين فرهنگسازي كم كم صورت گرفته است كه فعاليت هنري طلاب هيچ مانعي بر كار تبليغ ديني آنها نيست و حتي ميتواند در راستاي پيشبرد آن هم مؤثر باشد.
حالا بستر كار مساعد است؟
شكرخدا به نسبت قبل خيلي بهتر شده است ولي هنوز به طور كامل فضاسازي فرهنگي دراين رابطه صورت نگرفته و اميدواريم شناخت بيشتر بشود.
چه تابلوهايي به استادان حوزه هديه دادهايد؟
به شخصيتهاي مختلف حوزوي درحد توانم هدايايي دادم مانند رئيس حوزه علميه قم كه از خبرگان رهبري هستند، سعي كردم در زمان ماه مبارك رمضان تابلوي مشبك را كامل كنم و بدهم يا به نماينده ولايت فقيه تابلوي سوره اناانزلنا هديه دادم. به وزيري سوره حمد را هديه كردم.
برخورد جوانان نسبت به كار شما چگونه بوده است؟
برخورد اقشار مختلف متفاوت بوده است در سنين بالا خيلي جالبتر است زيرا در قديم و حتي دوره كنوني روحاني كه مشغول به كار صنايع دستي باشد را نديدهاند ولي نوجوانان و جوانان به كار كنجكاو و علاقهمند هستند وقتي ميبينند با يكسري ابزار ساده ميشود آيات قرآن را مشبككاري كرد دوست دارند و سؤال ميكنند كه كار چگونه است آيا ما هم ميتوانيم اين كار را انجام بدهيم و به بچهها هم وقتي جايزه ميدهيم خيلي دوست دارند .
حرف پاياني؟
اين باور غلط را كه روحاني قشري جدا از جامعه است كه قادر به كاري نيست بايد با همكاري رسانهها از بين برود و فرهنگسازي كرد. زيرا هنر مكمل تبليغ دين است و يك روحاني هم ميتواند به هنرهاي مختلف اشراف داشته باشد نياز به حمايت و تشويق داريم. طلاب در رشتههاي هنري عقب نيستند بلكه حتي در برخي هنرها پيشتاز هم هستند بدون اينكه خللي در تحصيل و تبليغ علوم ديني و حوزوي داشته باشند. از همين جا بهخاطر وقتي كه گذاشتيد تا در اين رابطه اطلاعرساني كنيد از شما و روزنامه جوان سپاسگزارم. انشاالله خدا به شما توفيق بدهد.