کمبود آب و غذا و نبود ابتدایی ترین وسایل زندگی، کمی جا و مکان، سختگیری های فراوان، توهین به اعتقادات مذهبی و آزار و اذیت و شکنجه و کتک، کافی بود تا کاسه ی صبر لبریز کند. اما می دانستیم که بعد از صبر، ظفر می آید و این همان چیزی بود که دشمن نمی خواست.
□
یک بار تفتیش آسایشگاه ها از هشت صبح شروع شد و تا اذان مغرب طول کشید. ما که روز را در محوطه بودیم، بعد از سال ها برای اولین بار چشم مان به قرص ماه شب چهارده و ستارگان فروزان که سر بر شمد گسترده ی آسمان گذاشته بودند، روشن شد. آن روز و آن شب برای همه تازگی داشت، خصوصاً اینکه صدای موذن بلند شد و صف های منظم نماز جماعت ردیف به ردیف کشیده شدند.
عراقی ها وقتی فهمیدند چه شده که رشته ی کار از دست شان در رفته بود. من که خودم عرب هستم، شنیدم که پس از آنکه مسئول استخبارات اردوگاه با توپ پر سر سربازانش داد زد که کار تفتیش را رها کرده، اسرا را به آسایشگاه ها بفرستند، گفت:
ـ ما از هر دری وارد می شویم، اینها کار خودشان را می کنند!
□
فقط کسانی که عذر داشتند، نماز فرادا می خواندند. زیاد شدن تعداد جمعیت، مهر نیز می خواست. پنج نفر از برادران که مهارت و سلیقه ی خوبی در ساختن مهر داشتند مامور شدند تا به اندازه ی جمعیت، مهر بسازند.
□
در روزهای اول اسارت، یکی از سربازان که دست و پا شکسته می توانست چند کلمه ی فارسی را سر هم کند و منظورش را بفهماند، گفت:
ـ شما که لباس هایتان خون آلود و بدن تان هم زخمی است و اسیر نیز هستند، دیگر لازم نیست نماز بخوانید.
یکی از اسرا، این طور جوابش را داد:
ـ نماز در هیچ حالتی از انسان ساقط نمی شود.
□
در اولین روز ورود به اردوگاه، سرهنگ فرمانده آمد و از باید و نباید های آنجا گفت و اینکه چه بکنیم و چه نکنیم تا به صاعقه ی خشم شان گرفتار نشویم.
او به مسائل مذهبی و عبادی که رسید، این طور در گوش مان خواند:
ـ نماز جماعت ممنوع است، دعا خواندن ممنوع است. فاصله ی بین دو نمازگزار باید پنج متر باشد و اگر جا نباشد باید به نوبت نماز بخوانند. قنوت و سجده های طولانی نیز ممنوع است و . . .
□
عزیزانی که دعاهای مختلف را حفظ بودند، به دیگران نیز یاد می دادند. من با همین روش، دعاهای کمیل، توسل، صباح، ندبه، عهد امام زمان (عج الله) و زیارت عاشورا، وارث و امین الله را حفظ کردم.
برای منحرف کردن ما، جعبه ی شیطانی تلویزیون را به آسایشگاه آوردند و این حکم هم رویش که:
ـ همه باید ببینند !
و ما که بارها و بارها دستورات شان را زیر پا گذاشته بودیم، این بار نیز آن کردیم که شایسته مان بود. موقعی که تلویزیون روشن می شد، اهل ذکر زیر لب ذکر می گفتند و اهل نوافل با اشاره نماز نافله می خواندند.
□
در تمام آسایشگاه ها، افراد نمازشان را نزد روحانی ها یا کسانی که قرائت شان صحیح بود، می خواندند و قرائت شان اصلاح می کردند.
□
وقتی پایداری و صبر ما در انجام اعمال مذهبی، به حضرات زیر پرچم حزب بعث ثابت شد، دیگر زیاد مزاحم مان نمی شدند و می دانستند هر خاری که در راه مان بیندازند، جلوی رفتن مان را نمی توانند سد کنند.
