اصلاً قصد توهين به كسي را ندارم اما اكثريت ما ملت علاقه‌مان به ادبيات در حد كتاب‌هاي درسي باقي مي‌ماند. شايد شما خودتان را مستثني بدانيد و به ديوان‌هاي حافظ و بوستان و گلستان سعدي يا شاهنامه فردوسي كه در كتابخانه شخصي‌تان داريد تفاخر كنيد. اما تا به حال چند نفر از ما مردم اهل ادب و شعر نام كتاب «علي‌نامه» را شنيده است؟ اصلاً مي‌دانستيم كه كتابي به اين نام وجود دارد، آن هم با قدمت هزار ساله!
«علي‌نامه» كتاب شعري است تقريباً هم سن و سال شاهنامه فردوسي، اما با تفاوت‌هايي كه آن را به عنوان يك كتاب منحصر به فرد و مظلوم به ما مي‌شناساند. آن طور كه در ابتداي مقاله «توصيف و تصوير‌گري در منظومه حماسي «علي‌نامه» آماده است، «علي‌نامه» حماسه منظوم پارسي است در مناقب (اوصاف) و مغازي (جنگ‌ها) حضرت علي (ع) كه در قرن پنج هجري، توسط شاعري به نام «ربيع» سروده شده است. اين منظومه كه حدود 12 هزار بيت است به عنوان نخستين تجربه شعر حماسي شيعي اثني عشري شناخته مي‌شود. اما با وجود آنكه مذهب ايران از زمان صفويه تا به حال شيعه بوده است، اين كتاب عظيم در گمنامي مطلق به سر مي‌برده و مي‌برد. جالب اينجا است كه اولين معرفي اين كتاب نيز در ايران صورت نگرفته است، بلكه در آبان ماه سال 1334، توسط احمد آتش طي مقاله‌اي با عنوان «مجموعه زبان و ادبيات تركيه» كه در آن به معرفي 92 جلد نسخ خطي كتابخانه قونيه پرداخته بود، «علي‌نامه» بعد از حدود 10 قرن دوباره نامش سر زبان‌ها مي‌افتد. بعد از آن بود كه دكتر شفيعي كدكني روي اين كتاب ارزنده، تحقيقاتي را انجام مي‌دهد كه در نهايت منجر به چاپ «علي‌نامه» بر اساس نسخه قونيه و تصحيح آن مي‌شود.
شاعر گمنام «علي‌نامه» كه تنها تخلص شعري‌اش «ربيع» براي ما باقي مانده اين شعر را در دوراني سروده است كه اوج دشمني با شيعيان توسط حكومت غزنوي روا داشته مي‌شده است و قبل از آن نيز فردوسي به خاطر شيعه بودنش مورد اذيت و آزار قرار گرفته بود. اينكه شاعر به خودش جرئت داده است و اين اشعار را در محيط خفقان سروده است جاي تقدير ندارد؟!
ربيع خود اهل خراسان بوده و علي‌نامه را بر سبك حماسي و مانند شاهنامه فردوسي سروده است. او در ابياتي حتي به فردوسي كنايه مي‌زند كه چرا با وجود اينكه شيعه است، در وصف جنگ‌هاي پيامبر (ص) و علي(ع) شعر نگفته است!
اهميت اين كتاب تا آن حد است كه مورد توجه مراجع معظم تقليد نيز قرار گرفته است. آيت‌الله عظمي سيستاني در ديدار با رئيس كتابخانه مجلس شوراي اسلامي از انتشار اين كتاب قدرداني كردند. حجت الاسلام رسول جعفريان در اين باره مي‌گويد: آيت‌الله سيستاني چاپ «علي‌نامه» را ستايش كردند و فرمودند: من كتاب زياد مي‌خوانم، اما اين كتاب را كنار دستم گذاشته‌ام، اين كتاب مرا زنده كرد. از مقدمه آن تعريف كردند و فرمودند كه من با پدر آقاي شفيعي كدكني آشنايي داشتم.
هم اكنون مي‌توانيم از مسئولاني كه در تدوين و تنظيم كتب درسي نقش دارند و با معرفي آثار بزرگ ادب فارسي باعث مي‌شوند ضمن آشنايي دانش‌آموزان با متون فارسي، از بين آنها چند نفري ادب دوست يا اديب سر برآورد، اين درخواست را كنيم كه حداقل براي سال‌هاي آينده ضمن معرفي نخستين و بزرگ‌ترين مجموعه شعر حماسي شيعي، زمينه را براي مطالعه اين كتاب و جا افتادن آن به عنوان يكي از متون ادبي مورد استفاده خانواده‌ها فراهم كنند. با اين كار حداقل نسل‌هاي بعدي به بي‌سوادي ما بار نخواهند آمد و محتاج آن نيستند كه كشف دوباره‌اي در كتابخانه قونيه صورت بگيرد تا آنها را هيجان‌زده كند.
