طرح جديد نمايندگان مجلس شوراي اسلامي واكنش‌هاي متفاوتي در بين كارشناسان به همراه داشته است.طرحي كه براساس ماده 9 طرح جمعيت و تعالي خانواده در تمامي بخش‌هاي دولتي و غير دولتي اولويت استخدام به ترتيب با مردان داراي فرزند،مردان متاهل فاقد فرزند است. به كار گيري يا استخدام افراد مجرد واجد شرايط در صورت عدم وجود متقاضيان متاهل واجد شرايط بلامانع است.همچنين در ماده 10 آمده است 5 سال پس از تاريخ لازم‌الاجرا شدن اين قانون جذب افراد مجرد به عضويت هيات علمي در تمامي دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالي و پژوهشي دولتي و غير دولتي و معلمان مدارس در تمام مقاطع تحصيلي ممنوع است و تنها در صورت نبودن متقاضي متاهل واجد شرايط با تاييد بالاترين مقام دستگاه جذب افراد مجرد بلامانع خواهد بود.
به نوشته تهران امروز، در ادامه اين طرح آمده است كه در ماده 9 تاكيد بر برداشتن حق استخدام مجردها ابتدا براي زنان و سپس مردان شده است كه اين موضوع با هدف اصلي طرح تعالي خانواده در تناقض است و بايد بررسي‌هاي بيشتري روي آن انجام شود.اين طرح در شرايطي به امضاي 50 نماينده مجلس رسيده است كه حتي مقام معظم رهبري هم بارها به اشتغال زنان در جامعه تاكيد كرده‌اند.رهبر معظم انقلاب اسلامي،در سومين سلسله نشست‌هاي راهبردي،درباره اشتغال زنان اين چنين اعلام كردند: «اشتغال زنان از جمله چيزهايي است كه من با آن موافقم،چه با رويكرد اقتصادي،سياسي و فرهنگي باشد يا با رويكرد خيرخواهانه و غيره زن‌ها نصف جامعه ما را تشكيل مي‌دهند و خوب است كه از نيم جامعه استفاده كنيم،البته بايد چند اصل مهم در اشتغال زنان رعايت شود،يكي اينكه كار و اشتغال در بيرون از خانه،باعث تحت‌الشعاع قرار گرفتن همسر و فرزندان نشود.»
با اين وجود هنوز بحث‌ها بر سر برداشتن اولويت استخدام زنان مجرد داغ است.درباره اين طرح توران ولي مراد،دبير ائتلاف اسلامي زنان به تهران امروز چنين مي‌گويد: «در درجه اول اگر مسئولين صحبت مي‌كنند نظر شخصي ندهند.مسئولين بايد پشتوانه تحقيقاتي را ارائه كنند.فردي كه مسئول است بايد مديريتش مورد استفاده قرار بگيرد نه نظرهاي غيركارشناسي‌اش.من فكر مي‌كنم موضوع اشتغال و فرزندآوري با يكديگر رابطه مستقيم دارند،با توجه به اينكه دغدغه امروز ما مسئله كاهش جمعيت ايران است پارامترهاي متفاوت و مختلفي در فرزندآوري در جامعه امروز ايران موثر هستند.به‌طور مثال بالا رفتن سن ازدواج،بالا رفتن آمار طلاق،بالا رفتن آمار طلاق عاطفي بر فرزندآوري تاثير مي‌گذارد.از سويي ديگر،مسائل اقتصادي،فرهنگي و اجتماعي،مهاجرت جوانان يا عدم داشتن پايگاه ثابت درآمد زايي موضوع فرزندآوري را تحت‌الشعاع قرار مي‌دهند.اما در مورد ماده 9 وجود تبعيض نسبت به دختران علني است و براي مجردان مشكل ايجاد مي‌كند و اصلا قابل توجيه نيست و حتي مغايرت دارد با قانون‌اساسي،چون قانون‌اساسي تصريح دارد بايد تبعيض‌ها برطرف شود.در مواد ديگر قانون‌اساسي اشاره شده است به اين موضوع كه دولت و مجلس موظف‌اند زمينه رشد و تعالي افراد را فراهم كنند و اين توانمندي كه در خانم‌ها وجود دارد، با تصويب اين قانون‌ها ناديده گرفته مي‌شود.»
قانونگذار اجازه ندارد به جاي مردم تصميم بگيرد
اين فعال حقوق زنان درباره مزاياي اشتغال زنان مي‌گويد: «بايد تحقيقات نشان دهند كه سركار رفتن يك خانم چه تاثيري بر زندگي مشترك و فرزندان مي‌گذارد.اما بايد اين موضوع در نظر گرفته شود كه قانونگذار اجازه ندارد به جاي مردم تصميم بگيرد و حق انتخاب مردم را از دستيابي به امكانات محدود كند.يعني قانونگذار بايد برود به سمت ايجاد فرصت‌ها و امكانات اجتماعي و ايجاد زمينه‌هايي كه حق انتخاب را براي آحاد ملت بالا ببرد تا مردم بتوانند راحت‌تر انتخاب كنند آن چيزي را كه مي‌خواهند باشند.اين موضوع ايجاد تبعيض با محدود كردن حق انتخاب و محروم كردن زنان از اشتغال است.»
ولي مراد،با بيان اينكه به‌طور قطع نه تنها اجراي ماده 9،كمكي به تعالي خانواده و ازدياد جمعيت نمي‌كند بلكه زن را در خانواده و جامعه بي‌حرمت مي‌كند، افزود: «زن و مرد هر دو انسان و هر دو از حق راي برخوردار هستند،چگونه است كه براي ازدياد جمعيت اجازه استخدام به زنان مجرد داده نمي‌شود اين موضوع خلاف قانون‌اساسي كشور است كه به زن حق راي داده است.
قانون‌اساسي سياستگذاران، قانونگذاران و مجريان را به رفع تبعيض عليه زنان و زمينه‌سازي و ايجاد امكانات جهت رشد و تعالي و تقويت جايگاه انساني آحاد ملت موظف كرده است اما اين طرح جهت تشديد و تقويت تبعيض عليه دختران و زنان است.»به گفته ولي مراد،«ماده 9 طرح تعالي خانواده فرصت و حق انتخاب شغل دختران و مجردين را محدود و محصور مي‌كند.داشتن شغل حق مسلم هر فرد است. زنان با انتخاب شغل توانمندي خود را نشان مي‌دهند و با نشان دادن اين توانمندي،احساس رضايت دارند.مگر مي‌شود توانايي‌ها و شايستگي‌هاي يك زن را تنها به بهانه مجرد بودن ناديده گرفت؟»
از مجلس مي‌خواهيم تجديدنظر كند
مهرنوش نجفي‌راغب، وكيل و فعال حقوق زنان،ماده 9 طرح جمعيت و تعالي خانواده را از دو منظر عدم اولويت استخدام دختران و مردان مجرد بررسي مي‌كند و به تهران امروز مي‌گويد: «گرفتن اولويت استخدام هم از مردان و هم از زنان مجرد ايراد دارد.زيرا تاهل و تجرد نبايد اولويت براي به دست آوردن شغل باشد.ضمن اينكه اگر تاكيد جامعه بر ازدواج و فرزندآوري است،نياز اوليه زندگي تامين مادي زندگي است.اگر اولويت استخدام را براي مردان متاهل بگذاريم،پس تكليف مردان مجرد كه مي‌خواهند تشكيل زندگي بدهند و همين طور زنان مجرد چه مي‌شود؟بايد در نظر بگيريم مگر مردان متاهل چه هوش،استعداد يا ويژگي خاصي دارند كه بايد اولويت استخدام به آنها تعلق بگيرد.از سويي ديگر،«در واقع وقتي مي‌خواهيم تفكري براي اشتغال در نظر بگيريم بايد به توانمندي افراد نگاه كنيم و تاهل يا تجرد،مواردي كاملا بي‌اثر هستند در توصيف حوزه كاري،پس بايد شايسته‌سالاري انجام دهيم نه اينكه به مسائل جانبي اهميت بدهيم.دولت و مجلس بايد راهكار ديگري براي حل مشكل خانواده‌ها و اشتغال در نظر بگيرند،نه اينكه حق مسلم يك فرد ديگر چه زن يا مرد را به بهانه مجرد بودن از بين ببرند.»
افراد در برابر امكانات موجود در جامعه يكسان هستند
مهرنوش نجفي‌راغب،وكيل پايه يك دادگستري درباره مغايرت اين طرح با قانون‌اساسي معتقداست: «در اصل بيستم قانون‌اساسي آمده است:همه افراد ملت اعم از زن و مرد يكسان در حمايت قانون قرار دارند و از همه حقوق انساني، سياسي، اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي با رعايت و موازين اسلام برخوردارند.از سويي ديگر،در اصل بيست‌و‌هشتم همين قانون آمده است: هركس حق دارد شغلي را كه بدان مايل است و مخالف اسلام و مصالح عمومي و حقوق ديگران نيست برگزيند.دولت موظف است با رعايت نياز جامعه به مشاغل گوناگون براي همه افراد امكان اشتغال به كار و شرايط مساوي را براي احراز مشاغل ايجاد نمايد.»اين وكيل مي‌گويد: «به موجب همين دو اصل افراد در برابر امكانات موجود در جامعه يكسان هستند و بر مبناي اين اصل نمايندگان بايد حقوق ملت را ببينند و وظيفه اصلي‌شان اين است كه در مغايرت با قانون‌اساسي طرحي را تصويب بكنند.»
برداشتن اولويت استخدام زنان مجرد مغاير با قانون‌اساسي است
«ارائه اين طرح و حتي تصويب آن مغاير با قانون‌اساسي و حقوق شهروندي است استخدام افراد بايد بر اساس شايسته‌سالاري باشد نه جنسيت و سن افراد.»اين گفته‌هاي مهناز بهمني،عضو كميسيون اقتصادي مجلس است.اين نماينده مجلس در گفتوگو با خبرگزاري مهر،در مورد ماده 9 طرح تعالي خانواده مبني بر برداشتن استخدام زنان مجرد گفت: «من مخالف با اين موضوع هستم چرا كه برداشتن حق استخدام بر اساس جنسيت مغاير با قانون‌اساسي و حقوق شهروندي است براي استخدام افراد بايد مبنا شايسته‌سالاري باشد نه جنسيت، نه سن يا تاهل يا مجرد بودن افراد.وي افزود: در حال حاضر ما زناني در ايران داريم كه درعرصه بين‌الملل زبانزد هستند كه برخي از آنها مجرد بوده و برخي از آنها ازدواج كرده‌اند اينها هيچ كدام نبايد دليلي براي استخدام افراد باشد.
به گفته بهمني اگر اين طرح كه در حال حاضر به امضاي 50 نماينده رسيده است به تصويب برسد آسيب زيادي به روح و روان زنان وارد مي‌شود ضمن آنكه ما را متهم به تبعيض جنسيتي مي‌كنند.وي درباره اينكه آيا تصويب اين طرح زمينه‌اي براي افزايش انگيزه زنان و تشكيل خانواده مي‌كند گفت: اين موضوع هيچ ارتباطي به افزايش انگيزه زنان براي ازدواج ندارد و قرار نيست با دادن يك امتياز يا گرفتن آن زنان را مجبور به كاري بكنيم كه در آن برهه سني علاقه‌اي به آن نداشته باشند.بهمني ادامه داد: در حال حاضر ما زناني داريم كه مجرد هستند اما از لحاظ فعاليت‌هاي شغلي بسيار بهتر از مردان كار مي‌كنند قطعا اگر موضوع استخدام مطرح باشد اولويت با اين افراد است حتي اگر مجرد باشند. اگر اين ماده مورد تاييد نمايندگان قرار بگيرد دختران در جامعه ما سرخورده مي‌شوند و ما شاهد تنزل جايگاه زنان بوده و اندك فرصت شغلي كه در اختيار آنها قرار داشته از زنان مجرد كشور گرفته مي‌شود.»
شاغل شدن عامل تاخير ازدواج دختران
بحث‌هاي برداشتن اولويت استخدام زنان مجرد بحث روز اخبار است.عده‌اي معتقدند اشتغال زنان مجرد موجب تاخير در ازدواج اين افراد مي‌شود عده‌اي اين طرح را تبعيض بر عليه زنان و مردان مجرد مي‌دانند. مينو اصلاني رئيس بسيج زنان،مي گويد: «برداشتن اولويت استخدام زنان مجرد تضمين كننده آينده شغلي و خانوادگي دختران مجرد است و اين موضوع فرصتي است تا دختران حتي پس از ازدواج نيز امكان جذب در دستگاه‌هاي دولتي و غيردولتي را داشته باشند.بسياري از فعالان حوزه زن از ماده 9 طرح تعالي خانواده سوء برداشت كرده و فكر مي‌كنند اين ماده در پي حذف زنان از فعاليت‌هاي اجتماعي است. اين در حالي است كه با تدوين طرح تعالي خانواده و گنجاندن ماده 9 در آن، اميد در ميان زنان متاهل براي آينده شغلي شان پس از ازدواج بيشتر مي‌شود.
اصلاني تصريح كرد: تصور جامعه امروز اين است كه دختران پس از كسب ديپلم و ليسانس در پي كسب شغل براي خود باشند و سپس ازدواج كنند، اما نمي‌دانند كه شاغل شدن منجر به افزايش سن ازدواج در ميان جوانان كشور مي‌شود و ازدواج را به تاخير مي‌اندازد.رئيس بسيج زنان كشور با بيان اينكه در حال حاضر استخدام‌ها محدود به يك شرايط سني است، تصريح كرد: محدوديت شرايط سني منجر به اين مي‌شود كه دختران ابتدا در پي كسب شغل بوده و بعد به فكر ازدواج باشند، اما اين طرح معادلات را به هم ريخته و منجر به اين مي‌شود كه دختران ديگر نگران آينده شغلي خود حتي پس از ازدواج نباشند.
به گفته وي، دختران جوان بايد بدانند با برداشتن اولويت نه تنها فرصت از آنها گرفته نمي‌شود بلكه آينده شغلي و زندگي خانوادگي‌شان تضمين مي‌شود.اصلاني با اشاره به اينكه طرح تعالي خانواده به تحكيم بنياد خانواده و فرزندآوري كمك شاياني مي‌كند، در پاسخ به اين سوال كه تكليف زنان مجردي كه از سن ازدواج‌شان گذشته است، توضيح داد: ماده 9 به شكل مطلق به زنان مجرد نگاه نمي‌كند بلكه اين موضوع بستگي به شرايط افراد، سن آنها و نياز دستگاه مربوطه در جذب زنان دارد.
نمايندگان مجلس به حرف رهبري عمل كنند
دكتر مصطفي اقليما،جامعه شناس و رئيس انجمن علمي مددكاران اجتماعي ايران درباره مشكلات زنان در حوزه استخدام و عملكرد نمايندگان مجلس به تهران‌امروز مي‌گويد: «استخدام بايد براساس شايستگي باشد.نمايندگان به جاي فهميدن حرف رهبر كه دو رهنمود دارند كه شامل شايسته‌سالاري و پاسخگويي است،تنها به راه خود مي‌روند.اگر اين افراد(نمايندگان مجلس) شايسته بودند،اطلاعات دقيق از كار زنان داشتند،هرگز اين تصميم را نمي‌گرفتند.از سويي ديگر،در كشور ما تنها 11 درصد از كل زنان مشغول كار هستند.يعني نود درصد زنان كار نمي‌كنند.حالا براي اين 11درصد هم قانون‌هايي تصويب مي‌كنند كه درست نيست.در ضمن بايد در نظر بگيريم به دليل مشكلات اقتصادي فعلي زن و مرد بايد پا به پاي يكديگر كار كنند.
بحث ديگري كه دغدغه اصلي در جامعه‌ماست و مقام معظم رهبري هم بارها به آن اشاره كرده‌اند ازدواج و فرزندآوري است.خب وقتي دختران مجرد را از كار كردن محروم مي‌كنيم نتيجه اين مي‌شود جوان‌ها با يكديگر آشنا نمي‌شوند و آمار ازدواج پايين مي‌آيد. دختر در خانه بنشيند زوجي براي ازدواج پيدا نخواهد كرد.
رئيس بسيج زنان مي‌گويد: «اشتغال عامل تاخير ازدواج دختران مجرد است!» بايد به اين خانم پاسخ داد:«شما به عنوان زن،در يكي از بالاترين نهادهاي كشور رئيس هستيد.شما به عنوان زن مشغول به كار هستيد،درآمد داريد يعني باري از زندگي برعهده شماست ،و در اجتماع حضور داريد.بايد بدانيم خانمي كه كار مي‌كند،درآمد دارد و در صحنه اجتماعي حضور دارد بيشتر براي ازدواج مناسب است.»اين جامعه‌شناس تاكيد مي‌كند: «رهبر معظم انقلاب به ما راهكار نشان داده‌اند.ما بايد به عقل و شعور زنان احترام بگذاريم اگر شرايط اقتصادي خوب باشد،زن در خانه مراقبت از فرزند را برعهده مي‌گيرد و در ساعات كاري كم مشغول به كار مي‌شود.
زنان به عنوان مادر و زن به خوبي مي‌دانند كه چگونه بايد عمل كنند،نمايندگان بهتر است به جاي تصويب چنين قوانيني مشكلات مردم را كم كنند تا زنان مجبور نشوند دوبرابر مردان كار كنند.»
با تصويب چنين قوانيني نه تنها زنان بلكه مردان مجرد هم در فصل سرد اشتغال قرار مي‌گيرند و در اين روزها كه بيكاري بيداد مي‌كند مسدود كردن اميد جوانان مجرد كاري است كه نمايندگان ملت اگر از آن چشم‌پوشي كنند بهتر مي‌توانند در اين حوزه به جوانان و مردم خدمت كنند، زيرا بيكاري جوانان مجرد علاج درد اشتغال،ازدواج و فرزندآوري نيست.
نه فقط دختران مجردبلکه حتی خانمهای متاهل بایدازاستخدام درجاهایی که ضرورت نداردمثل مدارس وبیمارستانها منع شوندکمی درایت اهمیت موضوع رامشخص میکند
