به‌رغم آنكه كارشناسان محيط‌زيست اميدوار بودند كه با مطرح شدن طرح كاهش آلودگي هوا در تهران و 8 كلانشهر كشور، اين معضل بزرگ با همكاري مجلسيان حل خواهد شد، اما نه تنها بهمن ماه سال گذشته دو فوريت اين طرح نتوانست در مجلس راي اعتماد نمايندگان مردم در خانه ملت را از آن خود كند، بلكه بي‌تفاوتي مجلسيان نسبت به اين طرح باعث بي‌اعتمادي مردم و دست‌اندركاران محيط‌زيست به مجلس شد. اين اتفاق در شرايطي روي داد كه سال 90 نيز نمايندگان مجلس با تصويب قانون 5ساله كردن معافيت معاينه فني خودروها باعث شده بودند تا آلودگي هوا همچنان به عنوان مشكل اول و آخر تهران و ساير كلانشهرهاي بزرگ باقي بماند. البته روي ديگر سكه آلودگي هوا در كشور بي‌تفاوتي مسئولان دولت گذشته به محيط‌زيست و آلودگي هوا در كشور بود. اين در حالي است كه بار ديگر اعضاي شوراي شهر تهران، مديران شهري و كارشناسان محيط‌زيست از نمايندگان مجلس درخواست بررسي مجدد دو فوريت اين طرح را در مجلس دارند. طرحي كه به اعتقاد كارشناسان مي‌تواند در كنار قوانين ديگر راهكاري براي كاهش آلودگي هوا در كشور باشد.
كمال‌الدين پيرموذن، عضو هيات رئيسه فراكسيون محيط‌زيست مجلس هر چند از عدم توجه نمايندگان مجلس به دادن راي اعتماد به دو فوريت طرح كاهش آلودگي هوا در سال گذشته دلخور است، اما در باره دلايل اين اتفاق به روزنامه تهران امروز مي‌گويد: «مسئله‌اي كه در سال گذشته نمايندگان مجلس به آن توجه نداشتند اين بود كه آنها به رابطه آلودگي هوا با سلامت مردم توجه نكردند همين مسئله و كم لطفي نمايندگان مجلس به اين طرح باعث شد تا دو فوريت اين طرح در مجلس راي اعتماد نياورد.»
پيرموذن با اشاره به آمار مرگ‌ومير ناشي از آلودگي هوا در پايتخت تاكيد مي‌كند: «همه مي‌دانند سالانه 5 هزار مرگ‌ومير ناشي از آلودگي هوا در پايتخت را داريم، همچنين موج جديد سرطان و نارسايي‌هاي تنفسي و بيماري‌هاي مزمن عفوني ناشي از آلودگي هوا را داريم كه غير قابل كتمان است. به جهت عدم همكاري ميان بخشي تشكيلات اداري و شهرداري‌ها، كيفيت هواي تهران يا شهرهاي صنعتي كشور سخت نگران كننده و زيانبار است. اميدواريم با مطرح شدن دوباره اين طرح در مجلس اين بار نمايندگان مجلس به آن راي اعتماد دهند تا با همكاري دولت، مجلس و شهرداري‌ها بتوانيم قدمي در حل معضل آلودگي هوا در تهران و ساير كلانشهرها برداريم.»
اين در حالي است كه رحمت‌الله حافظي، رئيس كميسيون سلامت شوراي شهر تهران با تاكيد به بررسي مجدد طرح دو فوريتي مقابله با آلودگي هوا در مجلس به روزنامه تهران امروز يادآور مي‌شود: «شرايط آلودگي هوا در تهران و بسياري از كلانشهرهاي كشور به اندازه‌اي هشدار دهنده شده است كه اكنون مهم‌ترين مطالبه ما نمايندگان شهر تهران از وكلاي خانه ملت اين است كه موضوع آلودگي هواي پايتخت را جدي بگيرند.»
امضاي 59 نماينده مجلس پاي طرح ماند
بهمن ماه 91 بود كه تعدادي از نمايندگان مجلس طرحي را براي كاهش آلودگي هواي كشور با قيد دو فوريت تدوين كردند كه در صحن علني مجلس مورد بررسي قرار گرفت. در حالي كه ۵۹ نفر از نمايندگان اين طرح را امضا كرده بودند اما دو فوريت و حتي يك فوريت اين طرح در جلسه علني راي نياورد و در نهايت فوريت طرح تصويب نشد. بدون شك آلودگي هواي تهران و كلانشهرها از آن دست مشكلاتي است كه اكنون نيز رسيدگي به آن كه به مرز بحران رسيده است، دير است. هر روز تاخير در رسيدگي و پيدا كردن راه‌حل پايدار براي رفع آن مي‌تواند به‌طور مستقيم جان انسان‌هاي زيادي را به خطر اندازد. آمارهاي مركز كنترل كيفيت هواي تهران نشان مي‌دهد كه در بيشتر روزها به ويژه در نيمه دوم سال نفس‌هاي تهران و تهراني‌ها به شماره مي‌افتد و نتيجه اين اتفاق شوم افزايش مرگ‌ومير ناشي از آلودگي هوا در تهران است.
كمال‌الدين پيرموذن نماينده مردم اردبيل اعتقاد دارد كه اگر تا الان باد و باران آلودگي را در تهران و ساير كلانشهرها مديريت مي‌كردند، اما نوبت آن رسيده است كه مسئولان و متوليان محيط‌زيست با راهكارهايي اصولي پديده شوم آلودگي هوا را در كشور مديريت كنند و يكي از اين راهكارها طرح دو فوريتي كاهش آلودگي هوا در مجلس است.
محمد حقاني، رئيس كميته محيط‌زيست و خدمات شهري شوراي اسلامي شهر تهران با تاكيد بر اينكه اگر طرح جامع كاهش آلودگي هوا اجرا مي‌شد، هواي تهران به اين روز نمي‌افتاد، به روزنامه تهران امروز مي‌گويد: «اگر اين طرح همچنان مورد بي‌توجهي قرار گيرد، بايد منتظر روزهاي بدتري از نظر آلودگي هوا باشيم.» به اعتقاد محمد حقاني؛ از نظر آلودگي هوا در اوضاع بدي قرار داريم و به جاي راهكارهاي اصولي و پايدار به يكسري كارهاي ابتدايي و ضربتي مانند طرح زوج و فرد و تعطيلي مدارس مي‌پردازيم كه حتي در كوتاه مدت هم موثر نيستند در صورتي كه برنامه‌ها بايد بر اساس اولويت، اجرا شوند. او با اعلام اينكه استانداردسازي توليد سوخت و ساخت خودرو از جمله اين راهكارها محسوب مي‌شود، يادآور مي‌شود: «البته فراموش نكنيم كه بسياري از عوامل آلاينده، فرا بخشي و فرا منطقه‌اي هستند كه به عنوان نمونه مي‌توان به پديده ريزگردها كه از خارج از مرزها وارد كشورمان مي‌شوند، اشاره كرد.»
دست‌هاي پشت پرده
طرح دو فوريتي كاهش آلودگي هواي كشوركه با امضاي ۵۹ نفر از نمايندگان بهمن ماه سال گذشته در صحن علني مجلس مطرح شد، در 6 ماده تنظيم شده بود. در اين طرح 6 ماده‌اي آمده بود كه وزارت كشور با همكاري شهرداري ظرف پنج سال طرح حمل‌و نقل عمومي در كلانشهرها را به ۷۵ درصد برساند، همچنين وزارت نفت مكلف شده بود كه ۵۰ درصد سوخت مورد نياز خودروهاي سبك و سنگين را تا پايان سال‌جاري و تمامي سوخت توليدي مورد نياز را تا پايان ۹۲ مطابق استاندارد يورو ۴ توليد و عرضه كند. از ديگر مواد اين طرح، الزام وزارت صنعت به توليد خودرو در كشور مطابق با استاندارد يورو ۴ تا پايان سال و توليد موتورسيكلت مطابق با استاندارد يورو۳ بود. همچنين افزايش سرانه يك متر فضاي سبز موجود در شهر‌ها و حريم شهر‌ها و اختصاص اعتباراتي براي انجام برنامه‌هاي پيش‌بيني شده در قالب صندوق ملي محيط‌زيست از ديگر مواد مندرج در طرح دو فوريتي كاهش آلودگي هوا بود.
عباس فلاحي بابا جان، عضو كميسيون عمران مجلس البته لابي‌هاي پشت پرده برخي از وزارتخانه‌‌ها را با مجلس يكي از دلايل راي نياوردن اين طرح مي‌داند و تاكيد مي‌كند: «من جزو طراحان بودم البته اين طرح راي خوبي آورد ولي پرداختن به اين طرح ضعيف بود. در واقع دوستان موافقي كه صحبت كردند نتوانستند حق مطلب را ادا كنند. آلودگي هوا، در اين سال‌ها تعطيلي‌هاي زيادي را به‌دنبال داشته است، اما اين مسئله راه‌حل نيست. به نظر من دفاع خوبي انجام نشد و مدافعان مسئله را جدي نگرفتند و علتش اين بود كه مدافعان اعتقاد داشتند اين طرح راي مي‌آورد چون دغدغه همه نمايندگان بود.»
اين نماينده مجلس درباه دلايل ديگري كه در راي نياوردن اين طرح دخيل بود نيز به روزنامه تهران امروز مي‌گويد: «لابي‌هايي بين دولت و مجلس وجود داشت كه در راي نياوردن فوريت طرح كاهش آلودگي هوا تاثير زيادي داشت. وزارتخانه‌‌هايي مايل بودند كه اين طرح راي نياورد چرا كه آنها را درگير مسئله مي‌كرد. من شاهد بودم كه برخي وزارتخانه‌‌ها براي چانه‌زني به مجلس مي‌آمدند.»
اما مخالفان طرح كاهش آلودگي هوا نيز در اين ميان نظرهايي داشتند. آنها بر اين باور بودند كه اين طرح تنها در كلانشهرهاي كشور قابل اجراست و شهرهاي كوچك‌تر در آن ديده نشده است. مسئله‌اي كه مهدي موسوي‌نژاد، نماينده دشتستان در همان زمان نيز به آن اشاره كرده و گفته بود: «طرح جامع كاهش آلودگي هوا طرحي جامع نيست و تنها به چند مسئله تاثيرگذار پرداخته و نه به همه مسائل مرتبط با آلودگي هوا.» او با انتقاد از عدم پرداختن به مشكلات شهرهاي جنوبي و غربي، اعلام كرده بود: «طرح جامع كاهش آلودگي هوا طرح هدفمندي بود اما جامع نبود. در اين طرح فقط به مشكلات كلانشهرها پرداخته شده بود، در حالي كه در شهرهاي غربي، مركزي و جنوبي كشور شاهد پديده شوم و ناميمون ريزگرد‌هايي هستيم كه از سوغات كشورهاي عربي‌اند و سلامت افراد را تحت الشعاع قرار داده است. اما متاسفانه جايي براي آن در اين طرح ديده نشد. آلودگي گرد و غباري كه در مناطق محروم است خطرش خيلي بيشتر از آن چيزي است كه در كلانشهرها مي‌بينيم.»
به اعتقاد اين نماينده مجلس در اين طرح بيشتر به حمل و نقل و بحث خودرو پرداخته شده بود. در حالي كه مولفه‌هاي ديگري هم در كلانشهرها وجود دارد كه به آنها پرداخته نشد از جمله صنايع و سوخت‌هايي كه در اختيار مراكز صنعتي قرار مي‌گيرد و گسترش فضاي شهرك‌هاي صنعتي كه در اطراف تهران وجود دارند و اين جامعيت طرح را زير سوال مي‌برد.» اما پيرموذن اعتقاد دارد كه در اين طرح توسعه فضاي سبز و استانداردسازي صنايع و خودروها منظور شده بود چرا كه در تهران و ۷ شهر صنعتي و ۲۵ استان، ريزگردها و آلودگي هوا، قدرت نفس كشيدن را از مردم گرفته است. اين نماينده تبيين نشدن موضوع به‌طور مطلوب از سوي مدافعان اين طرح را يكي از دلايل راي نياوردن آن در سال گذشته عنوان مي‌كند و به روزنامه تهران امروز مي‌گويد: «شركت نكردن بيش از ۱۱۲ نماينده در راي‌گيري نيز از ديگر عوامل تصويب نشدن آن بود. ۱۱۲ نفر در صحن حضور داشتند و اصلا در راي گيري مشاركت نكردند. البته ناگفته نماند طبق آمار مجلس فوريت اين طرح با ۱۰۶ راي موافق، ۳۰ راي مخالف و ۱۹راي ممتنع از ۲۱۷ نماينده حاضر در زمان راي‌گيري تصويب نشد.»
گام بلند مجلس براي كاهش آلودگي هوا در كشور
محمد حقاني،رئيس كميته محيط‌زيست شوراي شهر اعتقاد دارد كه تنها با شعار نمي‌توان از مردم انتظار مشاركت در كاهش آلودگي هوا را داشته باشيم، در حالي كه مسئولان و نمايندگان مجلس نيز براي رفع اين مشكل بايد گام‌هايي موثر بردارند. او در اين باره به روزنامه تهران امروز مي‌گويد: «قرار بود از سال 91 بنزين با استاندارد يورو 4 و از سال 92 نيز با استاندارد يورو 5 ارائه شود، علاوه بر اين قرار بود توليد خودروهاي داخلي بر مبناي استانداردهاي جهاني صورت گيرد، معاينه فني الزام آور شود، خودروهاي فرسوده از رده خارج گردند و تجهيزات فني و كاتاليست تاكسي‌ها تعويض شوند اما كدام يك از اين كارها انجام شده است؟ به نظر مي‌رسد كه نمايندگان مجلس با تصويب دو فوريت طرح كاهش آلودگي هوا در تهران و ساير كلانشهرها مي‌توانند موانع موجود در سر راه اين مشكل را بردارند.»
به نظر مي‌رسد كه بار ديگر نمايندگان مردم در خانه ملت در آزمون سخت آلودگي هوا و مطالبات مردم براي حل اين مشكل قرار دارند و بايد ديد آيا تصويب دو فوريت اين طرح از سوي مجلس مي‌تواند راهگشاي مشكلات كلانشهرها شود؟
