عشرت شایق - سیاست استعماری و استکباری غرب در تبلیغ محصولات تولیدی شان به شیوه ای طراحی، ترسیم و هدایت شد ه که مصرف گرایی را در بسیاری از کشورهای جهان سوم، توسعه نیافته و کمتر توسعه یافته به شدت بالابرده وفرهنگ مصرف زدگی را در این کشورها پایه ریزی کرده است.
در این گونه جوامع ، رواج مصرف گرایی بسترساز آسیب های اجتماعی دیگری از جمله شکاف طبقاتی، تجمل گرایی، عدم خودباوری توانایی تولید و گسترش روحیه مادی گرایی می شود که اگر فرایند مصرف با تولید به توازن و تعادلی یکنواخت و یکسان نرسد قطعا در آینده ای نه چندان دور چنین جوامعی با چالش های جدی اقتصادی روبرو خواهند شد.
با بنیان نهادن فرهنگ مصرف گرایی در چنین کشورهایی، کم کم روحیه خودباوری و توانایی های داخلی برای تولید و رفع نیازهای مصرفی در کشورهای جهان سوم رخت بر بست و این کشورها بنا به خواست اربابان غربی خود به جامعه ای کاملا مصرف زده و جیره خوار دنیای استکباری غرب مبدل شدند و بازارهای کشورهای توسعه نیافته بهترین بستر برای عرضه محصولات کشورهای صنعتی شناخته شد و بازرگانان و تاجران اروپایی و آمریکایی هرگونه جنس مرغوب و نامرغوب را با تبلیغاتی وسیع و گسترده در چنین بازارهایی به فروش می رساندند پس از انقلاب صنعتی، این روش سرعت بیشتری یافت وکشورهای غربی و ارو پای با مدیریت تولید و مصرف به تبلیغ برای عرضه تولیدات مازاد بر نیاز خود در دیگر کشورها خصوصا کشورهای جهان سوم پرداختند و با سرمایه و قدرت صنعتی خود توانستند اشیای گران بها، لوکس وسایر کالاهای تجملاتی و شیک را به بازار مصرف وارد کرده و به یاری این تمدن مادی و با توسل به این کالاها بر بازارهای اقتصادی و مصرفی کشورهای جهان سوم مسلط شوند.
«جرالد سگال» مدیر مطالعات انستیتو بین المللی استراتژیک لندن در هفته نامه آمریکایی نیوزویک در مقاله ای عمق سیاست خصمانه غرب در قبال ایران را نشان داده و می نویسد: «غرب به شیوه ای که کمونیسم را مهار و آلوده کرد با سایر دشمنان خود – از جمله جمهوری اسلامی- باید چنین عمل کند، آلوده سازی شیوه های فراوانی دارد که تجارت با دشمن از راه های اصلی آلوده سازی جوامع است، اکنون نیز باید یک استراتژی دوگانه مهار و آلوده سازی در دستور کار باشد و خوشبختانه آلوده سازی شیوه های فراوانی دارد که یکی از آنها تجارت در کالاهای غیراستراتژیک باکشوری مثل ایران است…»
بسیاری از کارشناسان و صاحب نظران امور اجتماعی معتقدند که تاًثیر محیط اجتماعی و نقش جامعه در تکوین شخصیت و هویت یابی فرد و کاهش روحیه مصرف گرایی بسیار مهم و موثر است.
یکی ازمهمترین زمینه های ترویج و گسترش فرهنگ مصرف زدگی که جامعه را به سمت غربزدگی پیش می برد ترویج مدهای غربی آنهم توسط وسایل ارتباط جمعی داخلی است. به عنوان مثال پخش فیلم ها و سریال هایی که به تجمل گرایی و مصرف زدگی بها می دهند و به نشر چنین فرهنگی می پردازند در درازمدت همین مسئله در جامعه اثر می گذارد و به تدریج تجمل گرایی به صورت فرهنگ خودی درمی آید و حساسیت های آن نیز به تدریج از میان می رود.از این رو مشارکت با فرهنگ بیگانگان در انتخاب مد و الگوهای تجملاتی زندگی، زمینه مصرف گرایی را در جامعه رواج می دهد.
مدرسه، خانواده، همسالان و شهروندان در جهان امروز که درحقیقت عصر ارتباطات الکترونیکی محسوب می شود به عنوان نقش های فردی و اجتماعی بر افراد تاثیر می گذارد. اگر به جامعه پذیری ارزش های اسلامی بیندیشیم می توانیم در درازمدت مانع بزرگی در برابر مصرف گرایی ایجاد کنیم، چرا که افراد تحت تاًثیر فضای فرهنگی هستند که در آن زندگی می کنند.
قدرت های سلطه گر همواره سعی داشته اند تا شیوه ای از مصرف گرایی را در جامعه امروز ایران رواج دهد که صرفاً مردم را به سمت مصرف کالاهای خارجی سوق دهد.به عنوان مثال امروز شاهدیم که تبلیغات خرید تلویزیون های غیرایرانی بسیار زیادتر از تلویزیون های ساخت وطن است، واگر به در و دیوارهای شهرها نگاه کنید یا صفحات تبلیغات و آگهی روزنامه ها و رسانه ملی را ببیند خواهید دید که درصد بالایی از حجم این تبلیغات به کالاها و اجناس غیرایرانی اختصاص دارد و دفاتر نمایندگی آنها در سراسر کشور به وفور تبلیغ و اعلام می شود، اما کمتر کسی از دفاتر فروش همان محصول از نوع تولید داخلی باخبر است و اصولا از نحوه خدمات پس از فروش، کیفیت محصولات و قیمت کالاها اطلاعات چندانی در دست نیست و اطلاع رسانی جامع و کاملی در این زمینه صورت نمی گیرد.
یکی دیگراز شگردهای خاص شرکت های خارجی برای عرضه محصول تولیدی شان، ایجاد شور و شوق خرید در مخاطب است و از همین ترفند به شیوه ای استفاده می کنند که امروزه می بینیم دو ماراتن عجیبی برای فروش کالاهای تولیدی در میان مردم ایجاد کرده اند و خیلی ها دوست دارند آخرین مدل تولیدات این شرکت ها را بخرند.
اما سوای این موارد امروز با این واقعیت روبرو هستیم که واردات بی رویه محصولات خارجی به بازارهای کشورمان سبب ورشکستگی بسیاری از کارخانه های تولیدی داخلی شده و چه بسا کارخانه هایی که به همین دلیل تعطیل شده و خیل عظیمی از کارگران آن نیز از کار بیکار شده اند. وقتی ورود هر نوع کالایی به کشور آزاد است و از تولیدکنندگان داخلی حمایت کافی نمی شود خود به خود به اقتصادی بیمار دست خواهیم یافت که راه علاجی ندارد.
دو مقوله مهم مصرف گرایی و تولیدگرایی باید با هم و همراه هم حرکت کنند، که اگر چنین باشد به توسعه پایدار خواهیم رسید اما متأسفانه این روزها شاهدیم که خوی مصرف گرایی به طور مستقیم و غیرمستقیم در کشورمان در حال ترویج و تبلیغ است و گوی سبقت را از تولیدگرایی ربوده، از همه تأسف بارتر این که مصرف گرایی جامعه ما به سمت مصرف کالاهای داخلی نیز حرکت نمی کند بلکه دست های پیدا و پنهانی در کار است و می خواهد مصرف گرایی بر مدار کالاهای غیرایرانی را رواج دهد که این مسئله به محصولات مشابه داخلی آن ضربه می زند و حتی باعث ورشکسته شدن بسیاری از کارخانه های تولیدی و بیکاری قشر عظیمی از کارگران خواهد شد.
حال این سوال پیش می آید که چه باید کرد؟
بسیاری از صاحب نظران امور اقتصادی معتقدند که دولت باید از ورود کالاهای خارجی که مشابه داخلی آن با کیفیت مرغوب و استاندارد لازم موجود است جلوگیری کند و یا با تعرفه بالا اجازه عرضه آنها در بازارهای داخلی را بدهد.
یقینا زمانی می توانیم به توسعه متوازن و پایدار برسیم که روند تولید و مصرف را مدیریت کنیم، یعنی تمام مشکلات ما در عرصه تولید و مصرف به نحوه مدیریت اقتصادی برمی گردد.
یکی دیگر از راه های حمایت از تولید داخلی افزایش بهره وری و توسعه نیروی انسانی ماهر، خلاق و مبتکراست که به تولید کالاهای بادوام و با کیفیت داخلی منجر خواهد شد و این موضوع به رواج فرهنگ استفاده از کالای ایرانی خواهد انجامد که در این زمینه معتقدم گسترش کمی و کیفی مراکز آموزشی فنی و حرفه ای و ارایه مشاوره و همچنین تسهیلات مالی به متقاضیان اشتغال می تواند از موثر ترین اقدامات باشد.
با این حال دولت و دست اندرکاران اقتصادی با عمل به فرمایشات مقام معظم رهبری درخصوص اصلاح الگوی مصرف، باید با مدیریتی توانمند به یاری تولیدکنندگان داخلی بشتابند و با حمایت از اجناس ایرانی به احیای شعار معروف «ایرانی جنس ایرانی بخر» بپردازند.
خلاصه میگفتید بهتر بود 
