خلبان‌های پراسترس ایران؛ سانحه در کمین

عصر ایران: همان گونه که پیش از این نیز ذکر کرده بودیم ، صنعت حمل و نقل هوایی کشور ، امروز بیش از هر زمان دیگری ، نیازمند حضور کارشناسان مجرب و کارکشته است چه آن که در سال های گذشته ، ورود افراد غیر متخصص به این عرصه ، حمل و نقل هوایی ایران را در سراشیبی سقوط قرار داده است .
 
امروز به جرأت می توان گفت که اگر با قید فوریت به درمان و اصلاحات در این حوزه اقدام نشود ، داستان مرگبار سقوط ها بار دیگر آغاز خواهد شد کما این که در چند ماه اخیر نیز حوادث پی در پی و متعددی در فرودگاه ها داشته ایم ؛ بی گمان اگر یکی از همین سوانح زمینی ، در آسمان رخ می داد ، فاجعه رخ می داد.
 
در این میان، خبر خوش آن که وزیر راه و شهرسازی ، به عنوان متولی حمل ونقل هوایی، در اولین اقدام در این حوزه ، یکی از مدیران خوش سابقه را به عنوان قائم مقام خویش در امور هوانوردی و هواشناسی منصوب کرده است.
 
با این اوصاف ، علی‌محمد نوریان‌ که نزدیک به 30 سال معاون وزیر راه بوده و ریاست سازمان‌های هواپیمایی کشوری و هواشناسی را در دولت‌‌های مختلف بر عهده داشته است ، در امور مهمی چون معرفی مدیران ارشد سازمان هواپیمایی کشور و برخی ایرلاین ها نقش اول را ایفا خواهد کرد و طبیعتاً نیز خود او در کنار وزیر ، پاسخگو خواهد بود.
 
هم اکنون یکی از مشکلات واقعاً جدی در هوانوردی کشوری ، " سازمان هواپیمایی کشوری" است. موضوع را با یک مثال توضیح می دهیم:
در سیستم های نظامی ، ستاد مشترک نیروهای مسلح در رأس قرار دارد و سایر ارکان، زیر مجموعه این ستاد کل هستند. از آنجا که ستاد کل ، برترین رده نظامی است ، ژنرال های با تجربه در آن حضور دارند و نیروهای زیر مجموعه نیز ، آن ژنرال ها را قبول دارند و اطاعت می کنند.
 
در صنعت حمل و نقل هوایی نیز ، "سازمان هواپیمایی کشوری" ، نقش ستاد مشترک را دارد و شرکت های هواپیمایی (ایرلاین ها) ، زیر مجموعه های آن هستند.
در دنیای هوانوردی معروف است که می گویند نظم و نظام هواپیمایی ، از "ارتش" هم بیشتر است. واقعیت نیز همین است چه آن که بی نظمی و از هم گسیختگی در هواپیمایی ، می تواند پیامدهای مرگباری را به دنبال داشته باشد.
 
از همین روست که در دنیا ، نیروهای با سابقه حمل و نقل هوایی ، از خلبانان با سابقه گرفته تا متخصصان و مدیران مجرب این حوزه ، در سازمان های هواپیمایی کشوری حضور دارند و افراد کم سابقه و بی تجربه را اساساً راهی به این سازمان نیست.
 
 
 
 
 
حضور افراد خوشنام ، متخصص و با سابقه در رده های مدیریتی و نظارتی سازمان هواپیمایی باعث می شود ایرلاین ها با طیب خاطر از سیاست های سازمان پیروی کنند و نظارت آن را بر خود بپذیرند و از رهگذر این تعامل است که پیشرفت و ایمنی حاصل می شود.
 
اما در سال های گذشته ، افراد کم سابقه ، کم تجربه و گاه کم سن و سال ، در مسندهای سازمان هواپیمایی قرار گرفتند و بدین سان، شیرازه امور، تا حد قابل توجهی دچار گسیختگی شد.
به عنوان مثال، اگر بخواهیم از نگاه خلبانان ایرلاین های کشور به سازمان هواپیمایی بنگریم و از زبان آنها موضوع را روایت کنیم، می توانیم به سه نکته، از باب مشت نمونه خروار اشاره کنیم تا مشخص شود که فقدان نیروهای کارآمد و باسابقه در سازمان هواپیمایی کشوری ، تا چه اندازه می تواند برای کادر پرواز استرس زا باشد و حتی منتهی به سانحه شود.
 
یکی از استانداردهایی که در همه جهان و از جمله در ایران اجرا می شود ، تست دوره ای خلبانان است بدین گونه که هر شش ماه یکبار ، خلبانان در سیمیلاتور (شبیه ساز)، تست هایی مانند فرود در شرایط اضطراری ، مهار آتش سوزی و ... را پشت سر می گذرانند تا اگر مشکلی داشته باشند، تحت باز آموزی قرار گیرند و عند اللزوم ، تا مدتی ، منع از پرواز (گرند) شوند.
 
این ، رویکرد بسیار ضروری و پسندیده ای است اما اگر خلبانان این حس را داشته باشند که آزمون گیرندگان ، در سطحی پایین تر از خود هستند یا این آزمون ، بهانه ای خواهد بود برای تسویه حساب های حراستی با آنها چه؟!
موضوع را زیاد باز نمی کنیم و به همین اشارت کوتاه بسنده می نماییم.
 
مثال دیگر ، تست های 6 ماهه پزشکی است که خلبانان باید انجام دهند تا اطمینان حاصل شود که از نظر سلامتی مشکلی ندارند. این هم از اقدامات بسیار ضروری است که در همه دنیا انجام می شود.
فقط یک سوال در این میان وجود دارد و آن این که چرا تا چند سال پیش در ایران خلبانان ، پزشکان معتمد سازمان هواپیمایی کشوری را امین خود می دانستند و مشکلات جسمی خود را رأساً با آنها در میان می گذاشتند و از آنها راهنمایی و کمک می گرفتند ولی اکنون آن اعتماد پیشین وجود ندارد؟
 
پاسخ این سوال را به عهده آقای نوریان می گذاریم تا بعد از گفت وگو با چند "خلبان با سابقه" از مجموع 1400 خلیان کشور ، بدان برسند و چاره ای بیندیشند.
 
سومین عامل نگرانی خلبانان این است که افراد غیر متخصص و نامدیر ، بر آنها حکم می رانند و ایرلاین ها را در مسیرهای خطرناک و منتهی به سانحه پیش می برند. آنها این حکمرانی غیر تحصصی را هم در رده های سازمان هواپیمایی کشوری و هم در خود ایرلاین ها می بینند و دچار استرس کاری می شوند.
 
مثال حضور افراد کم سابقه در رده های مدیریتی سازمان هواپیمایی و ایرلاین ها ، مانند آن است که گروهبان های کم تجربه را به عنوان فرمانده در ستاد مشترک و پادگان ها منصوب کنند و سرهنگ ها و ژنرال ها را موظف به اطاعت پذیری از آنان کنند. معلوم است که آن ژنرال ها ، در استرس دائمی از دستورهای غیرتخصصی گروهبان ها خواهند بود و انگیزه هایشان به شدت افت خواهد کرد.
 
از وزیر راه و شهرسازی و قائم مقام وی در امور هوانوردی انتظاری جدی و حیاتی می رود، گروهی از با سابقه ترین نیروهای هوانوردی - که تعدادشان هم کم نیست - را مأمور بررسی وضع سازمان هواپیمایی و ایرلاین ها کند تا افراد کارکشته را به عنوان مدیران بخش های مختلف پیشنهاد کنند و هوانوردی را از سیطره ناکارآمدهایی که با سفارش این و آن ، بر سر کار آمده اند نجات دهند که این نجات ، نجات انسان هایی است که اگر وضعیت همین گونه ادامه یابد ، در سوانح هوایی آینده کشته خواهند شد.
عصرایران ، همان گونه که پیشتر در این باره نوشته است ، باز هم درباره صنعت حمل و نقل هوایی کشور خواهد نوشت و پیگیر خواهد بود.